Prawdziwy początek roku

Dziś jest 21 marca – dzień wyjątkowy, w Japonii zwany: Shunbun no Hi (春分の日), czyli równonoc wiosenna. Oficjalnie to święto narodowe, dzień wolny od pracy i szkoły, ale jego znaczenie wykracza daleko poza wpis w kalendarzu. W całym kraju parki i świątynie wypełniają się ludźmi – jedni odwiedzają groby przodków, inni rozkładają niebieskie plandeki pod drzewami wiśni, które w niektórych cieplejszych prefekturach właśnie zaczynają kwitnąć. Na tych plandekach toczy się życie: rodziny jedzą hanami dango i botamochi, dzieci biegają radośnie rozkrzyczane, a starsi delektują się odradzającą się naturą wśród pachnących kwiatów. W powietrzu czuć zmianę – nie tylko pory roku, ale także wewnętrznego nastroju.

Shunbun no Hi to moment idealnej równowagi – dzień i noc trwają tyle samo. To zjawisko astronomiczne, ale też symbol harmonii. Już w czasach Heian dzień ten wiązano z buddyjskim okresem Higan, gdy ludzie modlili się za dusze zmarłych i dążyli do duchowego oczyszczenia, a rolnicy przygotowywali się do pierwszych siewów. Wróble – zgodnie z tradycyjnym kalendarzem mikro-pór roku (Shichijūni-kō) – właśnie teraz zaczynają budować gniazda. Świat się budzi, ale jeszcze spokojnie, cicho, jakby chciał przypomnieć: to jest ta chwila, w której warto przystanąć.

Na naszej stronie często piszemy o uważności, o tym, jak łatwo przegapić własne życie, będąc zajętym rzeczami, które za rok lub za 10 lat, a może nawet za tydzień nie będą mieć znaczenia. Shunbun no Hi, jak wiele świąt w japońskiej kulturze, nie krzyczy – raczej szepcze: „Zatrzymaj się. Weź głęboki oddech. Popatrz”. To przypomnienie, że życie toczy się tu i teraz – we wczesnowiosennym chłodzie, ale z uczuciem nieśmiałego ciepła na policzku porannych promieni słońca, w śpiewie wróbla, w odradzającej się energii przyrody. Póki jesteśmy tu, warto to zauważyć – zanim przeminie. A przeminie szybciej, niż byśmy chcieli.

Wczesnowiosenny poranek

Świt wczesnej wiosny jest pełen subtelnych, ale wyrazistych kontrastów. Powietrze jest jeszcze ostre, niemal zimowe, jakby zima niechętnie ustępowała nadchodzącej wiośnie. Drogi i ogrody spowija delikatna mgła, a dachy domów lśnią kroplami rosy, zamarzniętej jeszcze o świcie, lecz topniejącej w pierwszych, bladych promieniach słońca. W ciszy poranka słychać jedynie odległe pokrzykiwania wróbli – tych samych, które właśnie rozpoczynają budowę gniazd, zgodnie z pradawnym rytmem natury.

To właśnie w takim momencie zaczyna się Shunbun (春分) – dzień równonocy wiosennej, jedno z najważniejszych zjawisk w japońskim kalendarzu sezonowym. Dzień i noc stają się sobie równe, a natura zdaje się przez krótką chwilę oddychać spokojem i równowagą, zanim rozpocznie swój wiosenny rozkwit.

Znaczenie kanji 春分 (Shunbun)

Japońska kultura uwielbia symbolikę ukrytą w znakach pisma, a kanji użyte do zapisu Shunbun kryje w sobie proste znaczenie:

• 春 (shun) – „wiosna” – ten sam znak, który pojawia się w wielu nazwach wiosennych festiwali i sezonowych wydarzeń, od haru matsuri (春祭り, wiosenne festiwale) po haru no kaze (春の風, wiosenny wiatr).

• 分 (bun) – „podział, równowaga” – ten znak odnosi się do idei harmonii, precyzyjnego balansu, który natura osiąga tylko dwa razy w roku: podczas równonocy wiosennej i jesiennej.

Dosłowne znaczenie: „podział wiosny”, czyli moment, w którym dzień i noc dzielą czas po równo – chwila idealnej równowagi.

Nazwa Shunbun

Shunbun w dawnych kalendarzach Japonii

Japoński system podziału czasu nie zawsze opierał się na zachodnich kalendarzach słonecznych. Zanim wprowadzono gregoriański kalendarz w okresie Meiji (1868–1912), Japonia korzystała z chińskiego kalendarza księżycowo-słonecznego, który dzielił rok na 24 sekki (二十四節気, Nijūshi-sekki), czyli 24 okresy odpowiadające zmianom w przyrodzie.

Shunbun był jednym z tych sezonów – wyznaczał czas, gdy rolnicy zaczynali przygotowania do wiosennych zasiewów, a dworskie elity oddawały się ceremoniałom podziwiania kwiatów (hanami, więcej o tym tu: Hanami – kwietniowy dzień na zadumę nad tym, co masz teraz, a co przeminie i nie wróci). Do dziś Japończycy stosują ten system w rolnictwie i tradycyjnych sztukach, jak chado (茶道, ceremonia herbaty) czy haiku, gdzie każda pora roku ma swoje dedykowane kigo (季語, słowa sezonowe).

Dodatkowo rok podzielony był na 72 mikrosezony (七十二候, Shichijūni-kō), czyli okresy trwające około pięciu dni, związane z precyzyjnymi zmianami w naturze. W okresie Shunbun przypadają:

   ⁕   雀始巣 (Suzume hajimete sukū) – „wróble zaczynają budować gniazda” – symboliczny moment, w którym ptaki przygotowują się do sezonu lęgowego.

   ⁕   桜始開 (Sakura hajimete saku) – „pierwsze kwitnienie wiśni” – mikrosezon, który w praktyce oznacza początek okresu, w którym codziennie śledzony jest status zakwitania wiśnie w każdej z prowincji.

Od rytuałów shintō do święta narodowego

Dawniej Shunbun związany był z Shunki Kōreisai (春季皇霊祭), rytuałem shintō, podczas którego oddawano hołd przodkom cesarskiej rodziny. Było to jedno z wielu świąt sezonowych, które podkreślały rytm natury i jego wpływ na życie ludzi.

Jednak po II wojnie światowej, w ramach powojennych reform mających na celu oddzielenie religii od państwa, święto zostało przekształcone w Shunbun no Hi (春分の日) – oficjalny dzień równonocy wiosennej, uznany za święto państwowe w 1948 roku. Choć formalnie utraciło swój religijny charakter, wciąż pozostaje okresem, w którym Japończycy odwiedzają groby przodków i oddają cześć naturze.

Inne powiązane terminy i ich znaczenie

Higan (彼岸) – „Drugi Brzeg”

Shunbun jest mocno związany z buddyjskim okresem Higan (彼岸), który trwa siedem dni – trzy przed i trzy po równonocy. W buddyzmie termin „higan” oznacza „drugi brzeg” – metaforyczne przejście od świata doczesnego do stanu oświecenia. Wierzono, że w czasie równonocy granica między światem żywych a światem duchów staje się cieńsza, co sprawia, że to idealny czas na oddanie czci zmarłym (więcej o zwyczajach związanych z czczeniem zmarłych znajdziesz tu: Minimalizm i powściągliwość - japońskie cmentarze i zwyczaje na nich panujące).

Właśnie dlatego Japończycy w okresie Higan odwiedzają groby przodków, składając kwiaty i ofiary, w tym tradycyjne słodycze:

   ⁕   Botamochi (牡丹餅) – wiosenna wersja słodkich kulek ryżowych, nazwanych na cześć kwiatu peonii (botan).

   ⁕   Ohagi (おはぎ) – jesienna wersja tej samej przekąski, nazwana na cześć krzewu hagi (萩, Lespedeza).

Shunki Kōreisai (春季皇霊祭) – dawny rytuał cesarski

Przed wojną równonoc wiosenna była dniem oddawania czci cesarskim przodkom. Choć formalnie ten rytuał już nie funkcjonuje, rodziny cesarskie nadal odprawiają prywatne ceremonie w tej intencji.

桜始開 (Sakura hajimete saku) – „Pierwsze kwitnienie wiśni”

Jest to jedno z najbardziej symbolicznych zjawisk w Japonii. Oficjalne monitorowanie kwitnienia sakury odbywa się na podstawie jednego drzewa w świątyni Yasukuni w Tokyo, które pełni funkcję wskaźnika (Metropolitan Index Tree) – od niego wyznacza się początek sezonu hanami.

雀始巣 (Suzume hajimete sukū) – „Wróble zaczynają budować gniazda”

Ten mikrosezon przypomina, że natura budzi się do życia. Wróble w kulturze japońskiej są symbolem lojalności i rodzinnej troski, a ich obecność w dawnych baśniach, takich jak „Języczek wróbla” (舌切り雀, Shita-kiri Suzume), podkreśla ich znaczenie.

Historia obchodów Shunbun

Shunbun w starożytnej Japonii – kiedy natura życiem ludzi

Dawna Japonia, zanim stała się krajem cesarzy, samurajów i wierszy o spadających płatkach sakury, była przede wszystkim krainą rolników, których życie wyznaczał rytm natury. Żadna pora roku nie była tak wyczekiwana jak wiosna – koniec chłodnych, ciemnych miesięcy i początek pracy w polach.

W czasach przed wprowadzeniem kalendarza słonecznego Japończycy posługiwali się chińskim kalendarzem księżycowo-słonecznym, w którym Shunbun wyznaczał moment przejścia między surowym końcem zimy a obietnicą wiosennego urodzaju. Uważano, że właśnie wtedy bogowie rolnictwa otwierali oczy po zimowym śnie, a duchy przodków czuwały nad pierwszymi zasiewami.

Cesarzowie, zanim zaczęli uprawiać skomplikowaną politykę dworską oraz krwawe wojny, byli przede wszystkim najwyższymi kapłanami – ich rolą było zapewnienie urodzaju. Podczas równonocy wiosennej dwór odprawiał rytuały mające przebłagać bóstwa ziemi i ryżu, by obdarzyły plony obfitością. Później zwyczaj ten przeszedł do buddyzmu jako Higan, ale jego źródła tkwią w pradawnych obrzędach agrarnych.

Wielu rolników wierzyło również, że Shunbun to dzień, w którym świat żywych i świat duchów stykają się na chwilę, co tłumaczyło gwałtowne zmiany pogody w tym czasie. Wierzono, że niektóre wiosenne burze to nie kaprysy atmosfery, ale duchy przodków sprawdzające, czy ich potomkowie odpowiednio dbają o rodzinne pola.

Shunbun w okresie Heian – buddyzm i elegancja na dworze cesarskim

Pod koniec VIII wieku Japonia znajdowała się pod silnym wpływem buddyzmu, a jego filozofia harmonii i przejścia między światami naturalnie wpisała się w znaczenie równonocy. To właśnie w tym czasie powstała tradycja Higan (彼岸), czyli odwiedzania grobów przodków i oddawania im czci w dniach równonocy.

Równonoc wiosenna była również doskonałą okazją do dworskich uroczystości. Dwór Heian, znany z wyrafinowania, zamieniał niemal każde święto w okazję do celebracji piękna przyrody i sztuki. W cesarskim pałacu odbywały się recytacje poezji o budzącej się wiośnie, a panie dworu – takie jak Sei Shōnagon, autorka Makura no Sōshi – opisywały „wiosenne świty”, kiedy „powietrze nabiera różowej poświaty, a chmury płyną leniwie nad wzgórzami” (więcej o tej niesamowitej poetce przeczytasz w książce „Silne kobiety Japonii” tu: ).

W tym okresie również popularność zaczęło zdobywać hanami (oglądanie kwiatów) – początkowo skupione na śliwach (ume), a z czasem, w zgodzie z poetycką wrażliwością epoki, na kwiatach wiśni (sakurze). Pierwsze oficjalne hanami cesarskie odbyło się w 812 roku za panowania cesarza Sagę.

Nie można zapominać, że dwór Heian miał swoje własne rytuały – Shunbun był jednym z dni, w których cesarz składał ofiary duchom cesarskich przodków, podobnie jak to robili jego poddani.

Shunbun w Edo i Meiji – święto dla ludu i państwa

Przez kolejne stulecia Shunbun pozostał zarówno świętem agrarnym, jak i duchowym. Jednak w okresie Edo (1603–1868), kiedy kraj znajdował się pod ścisłą kontrolą shogunów Tokugawy, zaczął nabierać bardziej świeckiego charakteru.

Wizyty w świątyniach i na grobach przodków stały się powszechnym zwyczajem. Rodziny pielgrzymowały do pobliskich świątyń, przynosząc ofiary dla zmarłych – często w postaci botamochi, słodkich kulek z ryżu i pasty z czerwonej fasoli. Był to też czas symbolicznego oczyszczenia – domy sprzątano, a pola przygotowywano do prac.

Tokugawowie, znani z obsesji na temat wszechobejmującej kontroli społeczeństwa, traktowali Higan jako narzędzie do utrzymania porządku – zachęcali do odwiedzania grobów, podkreślając lojalność wobec rodziny i przodków jako podstawową wartość moralną.

Jednak prawdziwe zmiany przyszły w okresie Meiji (1868–1912), kiedy Japonia zaczęła modernizować się na wzór Zachodu. Równonoc, dawniej związana z rytuałami agrarnymi i religijnymi, stała się oficjalnym dniem w kalendarzu państwowym, chociaż wciąż miała silne powiązania z duchowością.

Shunbun po II wojnie światowej – święto narodowe bez religii, ale nie bez ducha

Po II wojnie światowej Japonia przeszła radykalne zmiany, a jednym z najważniejszych elementów nowego porządku było oddzielenie religii od państwa. W 1948 roku władze japońskie przekształciły Shunbun w święto państwowe pod nazwą „Shunbun no Hi” (春分の日), oficjalnie nadając mu świecki charakter.

Oficjalna definicja mówiła, że jest to „dzień celebrowania natury i okazywania szacunku dla wszelkiego życia”. Brzmiało to wystarczająco neutralnie, by pasować do powojennej konstytucji, choć w rzeczywistości Japończycy nadal obchodzili Shunbun w tradycyjny sposób:

• Odwiedzali groby przodków i oddawali im hołd.
• Spędzali czas z rodziną, celebrując równowagę między dniem i nocą.
• Organizowali pierwsze wiosenne pikniki, często pod drzewami wiśni.

Co ciekawe, mimo że święto straciło swój oficjalny religijny charakter, cesarska rodzina nadal odprawia prywatne ceremonie na cześć swoich przodków, zgodnie z dawną tradycją Shunki Kōreisai.

Dziś Shunbun no Hi jest dla Japończyków przede wszystkim dniem wytchnienia, refleksji nad cyklem natury i sposobnością do spędzenia czasu wśród budzącej się do życia przyrody. I choć oficjalnie jest to święto narodowe, a nie religijne, w głębi duszy wielu Japończyków nadal traktuje je jako czas duchowego odnowienia.

Współczesne obchody Shunbun

Równonoc wiosenna w Japonii, choć oficjalnie jest świeckim świętem państwowym, wciąż nosi ślady dawnych tradycji, zarówno buddyjskich, jak i shintōistycznych. Dla jednych to czas zadumy i odwiedzin na grobach przodków, dla innych – okazja do świętowania budzącej się do życia natury pod kwitnącymi drzewami sakury. W całym kraju, od Hokkaido po Okinawę, Shunbun jest dniem pełnym rytuałów, smaków i rodzinnych spotkań, w którym Japonia oddycha nową energią wiosny.

Higan i odwiedziny na grobach

Shunbun to ważny okres w japońskiej duchowości. Jest on ściśle powiązany z Higan (彼岸) – buddyjskim okresem modlitw za dusze zmarłych, który trwa przez siedem dni: trzy dni przed równonocą, dzień równonocy i trzy dni po niej. To czas, w którym, zgodnie z wierzeniami, granica między światem żywych a duchowym staje się cienka jak mgła nad porannym ryżowiskiem.

Rodziny w całej Japonii odwiedzają groby swoich przodków, by oddać im hołd. Cmentarze, często położone na wzgórzach lub przy świątyniach, zapełniają się ludźmi sprzątającymi kamienne nagrobki. Oczyszczanie grobu z mchu i pyłu symbolizuje nie tylko dbałość o pamięć o zmarłych, ale także duchowe oczyszczenie tych, którzy zostali. Na nagrobkach pojawiają się kwiaty (zwłaszcza chryzantemy), kadzidła i ofiary w postaci jedzenia, w tym botamochi – słodkich kulek ryżowych pokrytych pastą z czerwonej fasoli, które mają odżywiać dusze przodków.

W domach odbywają się modlitwy przy rodzinnych ołtarzach butsudan, gdzie zapala się świece i układa ofiary, w tym symboliczne porcje ryżu i owoców. W niektórych rodzinach zaprasza się mnicha buddyjskiego, który odmawia sutry w intencji zmarłych. Mimo że Japonia jest krajem nowoczesnym, wiele osób – nawet jeśli na co dzień nie praktykuje żadnej religii – traktuje wizytę na grobach jako ważny rytuał łączący pokolenia.

Święto w szkołach i firmach

Shunbun zbiega się z końcem roku szkolnego i biznesowego – japoński rok akademicki i finansowy zaczyna się w kwietniu, a równonoc wiosenna to czas przerw i przygotowań do nowego startu.

• Dla uczniów: Shunbun oznacza początek przerwy wiosennej, ostatnie dni szkoły przed ceremonią zakończenia roku.
• Dla studentów: Wiele japońskich uniwersytetów organizuje uroczystości właśnie w okolicach Shunbun, a świeżo upieczeni absolwenci często robią sobie pamiątkowe zdjęcia w kimonach pod kwitnącymi sakurami.
• Dla pracowników: To czas przygotowań do nowych kontraktów i przesunięć kadrowych – w Japonii przełom marca i kwietnia to sezon największych zmian w karierach zawodowych.

Sezonowe jedzenie i zwyczaje kulinarne

Jak każde japońskie święto, Shunbun ma swoje charakterystyczne smaki.

• Botamochi (牡丹餅) – słodkie kule ryżowe pokryte pastą z czerwonej fasoli. Ich nazwa pochodzi od kwiatu peonii (botan), który symbolizuje wiosnę.
• Sakuramochi (桜餅) – różowa, pachnąca sakurą słodka kulka, czyli miękkie mochi z nadzieniem z anko, owinięte w solony liść wiśni.
• Hanami dango (花見団子) – trójkolorowe kuleczki ryżowe na patyku, symbolizujące wiosnę (różowy – kwiaty, biały – śnieg, zielony – nowe życie).
• Sakuradai (桜鯛) – odmiana tai (dorady), która wiosną nabiera różowego koloru i uważana jest za szczęśliwą rybę spożywaną w tym okresie.

Obrzędy shintō i buddyjskie

Mimo że Shunbun oficjalnie ma charakter świecki, nadal czuć pewne duchowe uniesienie w tym okresie. W świątyniach buddyjskich i shintōistycznych odbywają się ceremonie dziękczynne szczególnie duży nacisk kładące na czczenie przyrody.

W świątyniach shintō kapłani odprawiają rytuały na harmonijną zmianę pór roku, dziękując bogom za nadejście wiosny i prosząc o łagodną pogodę. W buddyjskich świątyniach natomiast mnisi odprawiają specjalne nabożeństwa Higan, przypominając o nietrwałości życia i znaczeniu pamięci o przodkach.

Znaczenie filozoficzne Shunbun

Harmonia

Shunbun, moment idealnej równowagi między dniem i nocą, to metafora harmonii i cykliczności, które leżą u podstaw japońskiego pojmowania świata. To święto przypomina o subtelnych zasadach rządzących egzystencją – o tym, że wszystko podlega przemianie, ale w sposób powtarzalny i przewidywalny, jak pory roku, fale na wodzie czy życie i śmierć.

Jednym z fundamentalnych pojęć filozofii Dalekiego Wschodu jest cykliczność – przekonanie, że wszystko w naturze powtarza się w określonym rytmie. Shunbun wpisuje się w ten porządek jako chwila, w której świat osiąga idealny balans, zanim znów zacznie przechylać się, tym razem - w stronę letnich dni.

Natura jest tu nie tylko tłem życia, lecz jego nauczycielem. Równonoc wiosenna pokazuje, że harmonia jest chwilowa, a życie w swej istocie to nieustanne przechodzenie od jednego stanu do drugiego. Nie istnieje absolutny spokój, ale można odnaleźć równowagę w zmienności.

W wielu odniesieniach w literaturze nawiązuje się w kontekście shunbun do chińskiej idei Yin-yang, która mówi o dwóch przeciwstawnych siłach – ciemności i jasności, zimie i lecie, śmierci i życiu. Shunbun jest punktem zerowym między nimi, miejscem, gdzie żadna z sił nie dominuje. W tym sensie można powiedzieć, że to jeden z najważniejszych momentów w roku – nie dlatego, że trwa długo, ale dlatego, że ukazuje doskonałą harmonię przeciwieństw.

Japończycy od wieków przejmowali chińskie koncepcje filozoficzne i dostosowywali je do swojego postrzegania świata. Dlatego w Shunbun dostrzegają nie tylko równowagę, ale też jej krótkotrwałość – co prowadzi do głębszego filozoficznego zrozumienia nietrwałości świata.

Shunbun jako czas refleksji i duchowego oczyszczenia

Shunbun, podobnie jak jego jesienny odpowiednik, jest powiązany z buddyjską koncepcją „Drugiego Brzegu” (彼岸, Higan). W filozofii buddyjskiej „Drugi Brzeg” oznacza osiągnięcie oświecenia – przejście przez rzekę, która oddziela świat iluzji i przywiązań od stanu pełnej świadomości. Niektórzy wierzą, że to najlepszy moment na refleksję, duchowe oczyszczenie i wewnętrzną przemianę.

Wiele osób wykorzystuje ten dzień do symbolicznego porządkowania swojego życia – zarówno dosłownie, jak i metaforycznie. W Japonii wiosna to okres generalnych porządków nie tylko w domach, ale i w głowach. To czas podejmowania nowych decyzji, kończenia starych spraw i przygotowywania się na nadchodzące miesiące.

Praktyki medytacyjne, modlitwy za przodków, oczyszczenie przestrzeni życiowej – wszystko to sprawia, że Shunbun staje się czymś więcej niż tylko zwykłym dniem wolnym od pracy. To przypomnienie o konieczności zatrzymania się i spojrzenia w głąb siebie, zanim wiosna na dobre pochłonie wszystkich codziennym biegiem życia.

Wpływ Shunbun na postrzeganie czasu w kulturze japońskiej

Japońska kultura od wieków opiera się na głębokiej obserwacji sezonowych zmian i ich wpływu na życie człowieka. Shunbun doskonale wpisuje się w filozofię mono no aware (物の哀れ) – subtelnego, melancholijnego piękna rzeczy przemijających.

W japońskiej estetyce piękno nie polega na trwałości, lecz na ulotności. Tak jak kwiaty wiśni, które rozkwitają tylko na krótki czas, tak i równonoc trwa jedynie chwilę – ale właśnie dlatego jest tak ważna. To jeden z tych momentów, które trzeba przeżyć świadomie, zamiast tylko pozwolić im przemijać niezauważonym.

W praktyce refleksyjna natura tego święta wpływa na rytm życia w Japonii. To właśnie teraz zaczynają się nowe sezony – szkolne, biznesowe, agrarne. W przeciwieństwie do Zachodu, gdzie nowy rok zaczyna się zimą, w Japonii to wiosna jest prawdziwym początkiem wszystkiego.

Japońskie ceremonie picia herbaty, sztuka uprawiania ogrodów, nawet sposób konstruowania haiku – wszystko opiera się na tym samym rytmie. W dawnych dworskich ogrodach Heian zakładano specjalne ścieżki widokowe, by można było oglądać pierwsze promienie równonocy i dostrzegać subtelne zmiany w naturze. Dziś ta sama uważność wobec przemijających sezonów widoczna jest wszędzie – od poezji po sztukę kulinarną – czy to w hanami dango, czy w sakuramochi, które jedzone są tylko przez kilka tygodni w roku.

Cykl od nowa

Shunbun może wydawać się świętem związanym z japońską tradycją, ale w rzeczywistości opowiada uniwersalną historię – historię światła i ciemności, końca i początku, równowagi, której wszyscy gdzieś w głębi pragniemy. Warto wiedzieć, że podobne idee obchodzone są w wielu zakątkach świata – od Persji po Skandynawię – i wszędzie niosą ten sam przekaz: świat znów się odradza.

W Iranie, mniej więcej w tym samym czasie co Shunbun, przypada Nōrūz – Nowy Rok według kalendarza perskiego. Tam również obchodzi się go jako symboliczny początek wiosny i nowego cyklu życia. Stoły Irańczyków ozdobione są „haft sin” – siedmioma elementami zaczynającymi się od litery „s”, symbolizującymi zdrowie, dostatek i odrodzenie. Świętu towarzyszą rytuały oczyszczania, ogniska, dźwięki tambur i – podobnie jak w Japonii – mnóstwo jedzenia pachnącego ziołami i przyprawami.

Na zachodzie Europy w kulturach pogańskich obchodzono Ostarę – wiosenne święto równonocy, z którego później wyrósł chrześcijański Wielkanocny zajączek. Tu również czczono płodność ziemi, światło, nowy początek – i jak łatwo się domyślić, jajko jako symbol życia miało niemałe znaczenie. Wszędzie tam, gdzie ludzie patrzyli w niebo i obserwowali przyrodę, równonoc była czymś ważnym – nawet jeśli nazywano ją inaczej (jak chcesz przyczytać o symbolice „zajączka” w Japonii – zupełnie innej niż w Europie – zapraszm tutaj: Zając - cwaniak, który ubijał mochi na Księżycu: czym się różni symbolika zająca w Japonii od tej wielkanocnej?).

Ale choć święto Shunbun zdaje się odwieczne, nawet ono nie umyka wpływowi zmieniającego się świata. W Japonii klimat się ociepla – naukowcy od lat notują coraz wcześniejsze kwitnienie wiśni, czasem nawet o tydzień lub dwa. Drzewo sakury w tokijskiej świątyni Yasukuni, które oficjalnie wyznacza początek sezonu hanami, nieraz zakwitało jeszcze przed równonocą. A to oznacza, że Shunbun – który kiedyś otwierał sezon kwiatów – czasem tylko go dogania.

Shunbun nie jest jedynie chwilą równonocy – to symboliczne przypomnienie o tym, że życie toczy się w rytmie natury, a człowiek – niezależnie od czasów, religii czy technologii – zawsze pozostanie jej częścią. Być może właśnie dlatego to święto tak pięknie łączy codzienność z sacrum, poezję z ryżową kulką, obserwację ptaków z refleksją o przemijaniu.

I choć w różnych miejscach na świecie świętuje się wiosnę inaczej, wszędzie chodzi o to samo: zatrzymać się na chwilę, spojrzeć w niebo, uśmiechnąć się do przelatującego wróbla i powiedzieć sobie: „Zaczynam od nowa”.

Sprawdź podobne artykuły:

Jak nie walczyć z sobą samym na każdym kroku? Wabi Sabi to nie wystrój wnętrz tylko wystrój życia.

Twój czas to Twoja przestrzeń, a nie nerwowa gonitwa – 5 japońskich lekcji o zarządzaniu własnym czasem

Najważniejsza lekcja Musashiego: "W żadnej kwestii nie przywiązuj się do swoich upodobań" (Dokkōdō)

Być panem własnych pragnień: samotna droga Musashiego i Aureliusza

Leśna kąpiel Shinrin-yoku – odetchnij wśród japońskich cyprysów lub polskich buków, a świat niech czeka

    未開    ソビエライ

  Mike Soray

   (Michał Sobieraj)

未開    ソビエライ

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

Mike Soray

(aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!