"Świątynia wody"

水の神殿

- Hiroshi Senju, 2010, Tokyo

Obraz Hiroshi Senju zatytułowany "Świątynia wody" (水の神殿 – Mizu no Shinden), umieszczony na międzynarodowym terminalu lotniska Haneda w Tokyo, jest nie tylko dziełem sztuki, lecz także transcendentalnym doświadczeniem, które wprowadzi uważnego widza w stan głębokiej refleksji. Monumentalne przedstawienie wodospadu, otoczonego bujną zielenią, wyłania się z ciszy i zdaje się trwać w wiecznym ruchu. Jest to moment zamrożony w czasie, który nieustannie się odnawia, oferując widzowi swoiste sanktuarium, w którym woda i skały łączą się w nieskończonej harmonii.

Obraz ten, wykonany w stylu nihonga sięga głęboko w sfery znaczeń przemijania i nietrwałości, które leżą u podstaw filozofii i estetyki sztuki japońskiej. Woda, spadająca z niewidocznej wysokości, symbolizuje życie - dynamiczne, ciągle w ruchu, lecz jednocześnie ulotne i nieuchwytne. Jest to manifestacja filozofii zen, gdzie rzeczywistość postrzegana jest jako proces, a nie stały byt. Woda, która przekształca się, rozbija i rozpryskuje na tysiące kropli, przypomina nam o naturze rzeczy: wszystko jest w stanie ciągłej transformacji, nic nie jest trwałe. Przemijanie, choć nieuchronne, jest też piękne, a jego piękno leży w świadomości jego chwilowości. Każda kropla wody jest unikalna, każda sekunda życia jest niepowtarzalna.

Jednocześnie, obraz Senju odzwierciedla głęboką równowagę między harmonią a chaosem. Wodospad, choć w swoim dynamicznym ruchu symbolizuje pewien chaos i nieprzewidywalność, nie jest przedstawiony jako żywioł destrukcyjny, ale jako element scalający naturę. To, co pozornie chaotyczne i dzikie, znajduje swoje miejsce w większym porządku świata przyrody. Skały, twarde i nieugięte, kontrastują z płynną, nieprzewidywalną wodą, lecz nie są jej przeciwieństwem - raczej stanowią dla niej opór, który kształtuje jej bieg, kieruje jej ruchem. Jest to odzwierciedlenie taoistycznej filozofii wzajemnej współzależności przeciwieństw – yin i yang – które są nierozłączne i niezbędne dla utrzymania równowagi.

Spotkanie z tym obrazem jest zdarzeniem prawdziwie introspektywnym. Stojąc zaskoczony przed tym zjawiskiem, widz zostaje zaproszony do kontemplacji własnej egzystencji, jej ulotności i piękna. Obraz staje się lustrem, w którym odbija się wewnętrzny stan umysłu, pragnienia, lęki, marzenia. To jest właśnie to, co sztuka japońska robi najlepiej – jest lustrem rzeczy niewidocznych, lub rzeczy, których widzieć nie chcemy. Najczęściej – rzeczy o nas samych.

Dobry obraz może w sobie zawierać nie tylko dźwięk, ale także ciszę. I to bardzo głośną ciszę. Tak się dzieje właśnie w „Świątyni wody” Hiroshi Senju. Woda, której szum można niemal usłyszeć, działa jak medytacyjna mantra, prowadząc odbiorcę do stanu wyciszenia i skupienia. Czas spowalnia, a umysł zwraca się ku swojej wewnętrznej naturze, odkrywając w tej ciszy i spokoju głęboką jedność z otaczającym światem. W tym momencie staje się jasne, że granica między widzem a dziełem, między obserwatorem a naturą, jest iluzoryczna. Obraz Senju staje się mostem łączącym świat zewnętrzny z wewnętrznym krajobrazem duszy, otwierając przestrzeń na doświadczenie transcendentalne.

Poprzez swoją sztukę, Hiroshi Senju nie tylko ukazuje piękno natury, ale także zaprasza do głębokiej refleksji nad naszym miejscem w jej niekończącym się cyklu. Jego obrazy, łączące tradycyjne techniki Nihonga z nowoczesnymi interpretacjami, stają się medytacją nad naturą, czasem i sensem ludzkiego życia. W tym sensie, "Świątynia wody" jest nie tylko obrazem, ale także doświadczeniem filozoficznym.

Kim jest Hiroshi Senju?

Hiroshi Senju, urodzony w 1958 roku w Tokyo, to jeden z najbardziej wpływowych współczesnych malarzy japońskich, znany głównie ze swoich monumentalnych obrazów wodospadów. Od najmłodszych lat Senju czerpał inspirację z tradycji Nihonga — stylu malarstwa japońskiego, który wykorzystuje naturalne materiały i techniki, sięgające setek lat wstecz. Fascynacja naturą, a szczególnie wodospadami, zaczęła formować jego artystyczne poszukiwania, prowadząc go ku stworzeniu unikalnego języka wizualnego, łączącego japońską tradycję z nowoczesnym wyrazem.

Kariera Senju nabrała tempa w latach 90., kiedy to reprezentował Japonię na Biennale w Wenecji w 1995 roku. Jego 14-metrowy mural wodospadu "The Fall" przyciągnął międzynarodową uwagę, wprowadzając jego prace na globalną scenę sztuki. Jako artysta nieustannie eksplorujący nowe granice, Senju współpracował z innymi znanymi twórcami i kuratorami, nie bojąc się innowacji i eksperymentów z różnorodnymi materiałami, takimi jak fluorescencyjne pigmenty. W latach 2007-2013 pełnił funkcję dyrektora Kyoto University of Art and Design, dzieląc się swoją wiedzą i inspirując nowe pokolenia artystów.

Senju zdobył liczne nagrody i wyróżnienia. Otrzymał prestiżową Nagrodę Isamu Noguchi za innowacyjność i promowanie dialogu międzykulturowego, a także Kyoto Prize za wybitny wkład w rozwój sztuki. Jego prace znajdują się w kolekcjach na całym świecie, od Stanów Zjednoczonych po Singapur, a jego unikalne podejście do tradycyjnego malarstwa Nihonga, które łączy z nowoczesnymi technikami, uczyniło go jednym z czołowych przedstawicieli współczesnej sztuki japońskiej.

Wodospady myśli

W twórczości Hiroshi Senju wodospady stają się czymś więcej niż tylko obrazami natury – stają się metaforą życia, ciągłej przemiany i duchowego odrodzenia. Woda w jego pracach, przypominająca Heraklitejskie idee nieustannego przepływu, symbolizuje niezmienność zmiany. To, co płynie, nigdy nie jest takie samo, a wodospad staje się symbolem zarówno nieskończoności, jak i ulotności istnienia. Woda w dziełach Senju sugeruje również mistyczny związek człowieka z naturą, przypominając o jej mocy i pięknie, które są nieodłącznymi elementami duchowego doświadczenia.

Senju umiejętnie łączy tradycję z nowoczesnością, czerpiąc z klasycznych technik Nihonga, wykorzystujących naturalne pigmenty, takie jak gofun z muszli, a także eksperymentując z nowoczesnymi środkami wyrazu, jak fluorescencyjne farby i efekty świetlne. Jego prace są świadectwem nieustannego dialogu między przeszłością a teraźniejszością, między tym, co stare, a tym, co nowe. W ten sposób Senju nie tylko zachowuje japońską tradycję malarską, ale także ją rozwija, przekształcając tradycyjne techniki w nowoczesny język artystyczny, który rezonuje ze współczesnym widzem na całym świecie.

Dualizm jest kluczowym elementem w twórczości Senju, gdzie harmonia wynika z zestawienia kontrastów. Jego obrazy często eksplorują granice między dniem a nocą, ruchem a spokojem, rzeczywistością a wyobraźnią, prowadząc widza w medytacyjną podróż przez te przeciwstawne, ale współzależne światy. To zestawienie odzwierciedla filozofię zen, w której paradoksy są postrzegane jako bramy do głębszego zrozumienia, a kontemplacja nad nimi prowadzi do stanu duchowego spokoju i jedności z naturą.

Nihonga w kontekście globalnym

Twórczość Hiroshi Senju to świadome i złożone łączenie wpływów Wschodu i Zachodu. Jego obrazy, choć pochodzą z tradycyjnych technik Nihonga, noszą w sobie ślady modernistycznych i abstrakcyjnych wpływów Zachodu. Senju, staje się tu pośrednikiem między dwoma światami, harmonizując odmienności i pokazując, że pozornie sprzeczne elementy mogą współistnieć i wzajemnie się uzupełniać.

Senju nie działa jednak w izolacji; jego twórczość to także wynik licznych interakcji z innymi artystami i instytucjami. Współpracując z takimi twórcami jak Kaii Higashiyama czy współczesnymi architektami jak Ryue Nishizawa, Senju pokazuje, jak wielka jest siła dialogu artystycznego. Wpływ różnych epok i kultur — od japońskiej szkoły malarstwa Nihonga po nowoczesną architekturę — jest obecny w jego dziełach, które są swoistymi spotkaniami odległych od siebie nurtów.

To, jak prace Senju są odbierane globalnie, świadczy o tym, że w jego malarstwie znajduje się coś, co przekracza kulturowe granice — może to być tęsknota za harmonią z naturą, pragnienie głębszego wejrzenia w siebie, czy po prostu piękno chwili zatrzymanej w czasie. I, choć wodospady wyglądają i „zachowywują” się jak dzieła zen w stylu nihonga, to jednak przemawiają do nas, Europejczyków, silnie, nawet, jeśli nie wiemy i nie czujemy, czym jest pustka i nieskończoność w oczach Japończyka.

Ekologia

Prace Senju, a zwłaszcza słynne wodospady, głęboko rezonują z problematyką zmian klimatycznych i ochrony bioróżnorodności, a sam artysta, jak sam zresztą podkreśla, poprzez sztukę staje się także aktywistą. Używając naturalnych pigmentów, takich jak gofun z muszli czy minerały, Senju nawiązuje do pierwotnego związku człowieka z naturą, ukazując jej piękno, ale także jej kruchość.

Sztuka Senju jest również ważnym medium zmiany społecznej, promując dialog na temat odpowiedzialności ekologicznej i społecznej. Jego eksperymenty z fluorescencyjnymi pigmentami, które przywodzą na myśl pejzaże miejskie i przemysłowe, jednocześnie sugerują harmonię, jaką możemy znaleźć, łącząc naturę z nowoczesnością. Jego dzieła, iluminowane promieniami UV ukazują, jak piękno może wyłonić się z mroku, sugerując, że nawet w czasach kryzysu istnieje możliwość odnowy i transformacji.

Senju oczekuje czegoś od widza – aby refleksja na temat potęgi i kruchości natury oraz jej bliskiego związku z człowiekiem przyniosła kolejną refleksję – na temat naszej odpowiedzialności za utrzymanie, albo przynajmniej nie niszczenie przyrody w jej naturalnej postaci. Jego sztuka nie jest tylko estetycznym doświadczeniem, ale także moralnym wezwaniem do działania. Przypomina nam, że w obliczu współczesnych wyzwań ekologicznych i społecznych, musimy znaleźć nowe sposoby współistnienia z naszym środowiskiem, nawiązując do jego pierwotnej harmonii i równowagi.

Na krawędzi świata…

Seria obrazów „At the World’s End”

Wodospady Hiroshi Senju to nie tylko estetyczne przedstawienia natury, ale także głębokie medytacje nad ruchem i przemianą. To właśnie ta fascynacja granicą między byciem a niebytem, między ruchem a bezruchem, prowadzi Senju do eksploracji tematów krańcowych w innej serii: „At World's End”. Podczas gdy wodospady skupiają się na nieustannym przepływie i cykliczności życia, obrazy z serii „Na krańcu świata” stanowią krok dalej — stanowią refleksję nad ostatecznymi granicami istnienia i możliwościami, które pojawiają się na progu nieznanego.

„At World's End” to seria obrazów Hiroshi Senju, które wykraczają poza tradycyjne przedstawienia natury i wprowadzają nas w strefę liminalną — przestrzeń, w której kończy się świat fizyczny, a zaczyna metafizyczne nieznane. W tych pracach Senju tworzy wizje krawędzi świata, które są zarówno rzeczywiste, jak i symboliczne. Używając charakterystycznych dla siebie technik i materiałów, takich jak pigmenty mineralne i japoński papier morwowy, artysta oddaje nieuchwytną atmosferę końca, który jest jednocześnie początkiem nowego. Obrazy te są zatem medytacją nad miejscem, gdzie kończy się nasza zdolność rozumienia i gdzie zaczyna się to, co niewidzialne i nieskończone. „At World's End” to wizualne pytanie o to, co znajduje się poza granicą naszego poznania, jak również zaproszenie do odkrywania nieznanych ścieżek duchowych i egzystencjalnych, które zaczynają się tam, gdzie kończą się nasze dotychczasowe horyzonty.

"Na krawędzi świata"

世界の果てで

- Hiroshi Senju, 2015, Nowy Jork

Obrazy Hiroshi Senju z serii „At World's End” nie są jedynie przedstawieniem krajobrazów, lecz głęboką medytacją nad ideą granic — zarówno tych fizycznych, jak i metafizycznych. W tych dziełach Senju bada momenty przejścia między znanym a nieznanym, widzialnym a niewidzialnym, prowadząc widza w miejsca, gdzie ziemia zdaje się kończyć, a niebo i woda stapiają się w jedno. Woda, której nieskończony przepływ jest motywem przewodnim jego twórczości, tu staje się symbolem granicy, za którą zaczyna się coś nieuchwytnego, może nieskończoność, może pustka.

„At World's End” można interpretować jako refleksję nad ludzką kondycją, nad naszymi nieustannymi poszukiwaniami granic poznania i doświadczenia. Gdzie kończy się świat fizyczny, a zaczyna duchowy? Senju zdaje się zadawać to pytanie, nie udzielając jednoznacznej odpowiedzi, lecz zamiast tego sugerując, że granice, które widzimy, są jedynie iluzją stworzonych przez nas samych ograniczeń. Woda, spadająca z urwiska w nieznane, symbolizować może zarówno nieuchronność naszego przeznaczenia, jak i możliwość przekroczenia tego, co znane.

W serii „Na skraju świata” Senju wykorzystuje efekt mgły i rozmycia tworząc pejzaże istniejące na granicy jawy i snu, rzeczywistości i wyobraźni. Widzimy tu korzenie zen, które jest jednym z filarów twórczości Senju, a które podkreśla przejściową naturę rzeczywistości. Senju zaprasza widza do zaakceptowania tego „końca świata” jako miejsca, gdzie materialność ustępuje duchowości, a granice ludzkiego doświadczenia zostają przekroczone w… No właśnie w nieznane. Dalej jest już tylko lustro – zobaczymy to, co sami wniesiemy.

Ta seria jest także wyzwaniem dla samego konceptu końca. Co oznacza „koniec” w świecie, który jest ciągle w ruchu, który nieustannie się odnawia i przekształca? „At World's End” prowokuje nas do przemyślenia, czy kiedykolwiek można naprawdę dotrzeć do końca. Być koniec jest tylko momentem, w którym nasza percepcja, nasza świadomość i nasze istnienie muszą się przekształcić, aby móc dalej obserwować? W tym sensie Senju nie tylko maluje krajobrazy, ale również mapuje topografię ludzkiego ducha, zapraszając nas do rozważenia naszych własnych granic i spojrzenia poza nie.

Zakończenie

Prace Senju przypominają, że granice, które napotykamy w świecie zewnętrznym, są często odzwierciedleniem naszych wewnętrznych ograniczeń. Jego obrazy zachęcają nas do poszukiwania tych niewidocznych barier i do przekraczania ich w kierunku czegoś nowego, dotąd nieodkrytego. Woda, kamień, mgła – każdy element w jego dziełach staje się symbolem podróży, którą każdy z nas musi odbyć, by zrozumieć własną naturę i miejsce w niezmierzonym wszechświecie.

Senju proponuje nam, abyśmy spojrzeli poza to, co znane, i zaakceptowali przestrzeń nieznaną nie jako przepaść, ale jako nieskończoną możliwość. Jego sztuka staje się zatem nie tylko refleksją nad światem zewnętrznym, ale przede wszystkim introspektywną mapą, która prowadzi nas do odkrywania naszej wewnętrznej prawdy.
 

Ostatecznie, to nie krajobrazy, które maluje Senju, są najważniejsze, ale przestrzeń, którą otwiera przed nami jego sztuka – przestrzeń, w której możemy odnaleźć własne odpowiedzi na pytania o życie, śmierć, przemijanie i nieskończoność. To właśnie w tej przestrzeni, na granicy świata i naszego umysłu, możemy odnaleźć prawdziwy „kraniec świata”.

Sprawdź podobne artykuły:

Japoński ogród Karesansui jest lustrem, w którym zobaczysz siebie

Czas się zatrzymał, gdy spojrzałem na „Wieczorny śnieg we wiosce Kanbara” Hiroshige

Obsesja samounicestwienia – jak sztuka Yayoi Kusamy przenosi widza do koszmaru choroby psychicznej

Hokusai: Mistrz, który szukając perfekcji ukoił ból życiowych tragedii

Galeria - 10 arcydzieł Katsushika Hokusai (#1)

    未開    ソビエライ

  Mike Soray

   (Michał Sobieraj)

未開    ソビエライ

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

Mike Soray

(aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!