NieR stawia pytania

W cieniu monumentalnych, ale uśpionych bezmiarem czasu maszyn w Opuszczonej Fabryce, Android 2B przemierza mroczne korytarze. Wokół niej unoszą się dźwięki, które nie powinny istnieć – dźwięki samounicestwiających się maszyn. Maszyny, które niegdyś były zimnymi narzędziami destrukcji, teraz masowo skaczą w płomienie, kończąc swoje życie w sposób, który wydaje się tak ludzki, a zarazem kompletnie niezrozumiały.

Co sprawia, że te bezduszne istoty decydują się na tak dramatyczny akt? Czy to przejaw prawdziwego cierpienia, czy może skomplikowana imitacja ludzkich zachowań?

"NieR: Automata" to coś więcej niż tylko gra video; to głęboka eksploracja ludzkiej natury poprzez pryzmat androidów walczących w świecie pozbawionym ludzi. Gra zmusza nas do zadawania fundamentalnych pytań: Czy nasze życie ma sens bez jasno określonego celu? Jak radzimy sobie z odkryciem, że nasze działania mogą być oparte na iluzjach? Androidy 2B i 9S, zmagając się z tymi dylematami, stają się lustrem, w którym odbijają się nasze własne egzystencjalne zmagania.

W trakcie ich podróży przez postapokaliptyczny krajobraz, od ruin Miasta Maszyn po melancholijną Wioskę Pascala, spotykamy nie tylko wrogów, ale również filozoficzne pytania, które zmuszają nas do głębokiej refleksji. Czy androidy, stworzone do walki w imię ludzkich celów, mogą odkryć własny sens istnienia w świecie, gdzie ludzkość dawno wymarła? Jakie jest ich miejsce w cyklu życia i śmierci?

"NieR: Automata" wprowadza nas w świat pełen dylematów moralnych, metafizycznych zagadek i filozoficznych refleksji. To gra, która nie oferuje prostych odpowiedzi, ale zmusza do zadawania trudnych pytań o naturę świadomości, cel istnienia i sens w bezsensownym świecie. Zapraszam do zanurzenia się w tę fascynującą podróż, która odkryje przed nami, co naprawdę znaczy być człowiekiem w świecie, gdzie człowieczeństwo jest tylko wspomnieniem.

Czym jest NieR: Automata

"NieR: Automata" to wyjątkowa gra akcji RPG stworzona przez PlatinumGames i wydana przez Square Enix w 2017 roku. Akcja gry toczy się w postapokaliptycznym świecie przyszłości, w którym ludzkość zmuszona była opuścić Ziemię i osiedlić się na Księżycu. Pozostawili za sobą androidy, zaprojektowane do walki z inwazyjnymi maszynami stworzonymi przez obcych. Gracze wcielają się w postacie 2B, 9S i A2 – androidy należące do jednostki bojowej YoRHa, których misją jest odbicie planety z rąk maszyn.

Fabuła gry jest głęboko zanurzona w filozoficznych tematach, takich jak sens życia, natura świadomości i moralność. Historia rozpoczyna się od misji 2B i 9S, którzy mają zniszczyć maszyny na Ziemi. W trakcie swojej podróży odkrywają szokującą prawdę o swojej egzystencji – ludzkość jest od dawna wymarła, a ich misja jest oparta na kłamstwie. To odkrycie prowadzi do głębokich refleksji nad ich własnym istnieniem i celowością ich działań. Gra zmusza graczy do zadawania trudnych pytań i podejmowania moralnych decyzji, które wpływają na rozwój fabuły.

Tytuł gry, "NieR: Automata", nawiązuje do poprzedniej gry w serii, "NieR" (była ro nazwa głównego bohatera). Słowo "Automata" z kolei oznacza automaty, czyli maszyny zdolne do samodzielnego działania. Nazwa ta symbolizuje centralny konflikt gry między androidami a innymi maszynami, a także głębsze pytania o to, co to znaczy być świadomą istotą. "NieR: Automata" to nie tylko emocjonująca gra bardzo intensywnej akcji w (mniej więcej) otwartym świecie, ale także głęboka eksploracja ludzkiej natury, ukazująca, jak androidy, mimo bycia maszynami, zmagają się z egzystencjalnymi dylematami i poszukują sensu w świecie pozbawionym ludzi.

Egzystencjalizm i sens życia

Egzystencjalizm to nurt filozoficzny, który kładzie nacisk na indywidualną wolność, wybór i odpowiedzialność w obliczu wszechświata, który sam w sobie nie posiada wrodzonego sensu ani celu. Filozofowie egzystencjalni, tacy jak Jean-Paul Sartre i Albert Camus, podkreślają, że to jednostka musi stworzyć własne znaczenie i cel w życiu poprzez swoje działania i decyzje. W kontekście egzystencjalizmu, życie jest często postrzegane jako absurdalne, a człowiek zmuszony jest zmierzyć się z nieuchronnością śmierci i brakiem ostatecznego sensu.

NieR: Egazystencjalizm

W "NieR: Automata" egzystencjalizm jest centralnym motywem, który przewija się przez całą fabułę gry. Obrazuje to już początkowy cytat Androida 2B:

"Everything that lives is designed to end. We are perpetually trapped in a never-ending spiral of life and death."

"Wszystko, co żyje, jest zaprojektowane, aby umrzeć. Jesteśmy na zawsze uwięzieni w niekończącej się spirali życia i śmierci."

Postacie 2B i 9S nieustannie poszukują sensu swojego życia i działania w świecie, który wydaje się pozbawiony celu. Androidy, które zostały stworzone do walki z maszynami w imieniu ludzkości, odkrywają, że ludzkość wyginęła dawno temu. To odkrycie ma głęboki wpływ na ich psychikę, zmuszając do przemyślenia własnej egzystencji i misji. 2B walczy z emocjonalnym dystansem, starając się trzymać swoje uczucia na wodzy, podczas gdy 9S popada w rozpacz i szaleństwo, próbując pogodzić się z prawdą.

"NieR: Automata" czerpie wiele z prac Jeana-Paula Sartre'a i Alberta Camusa. Sartre, w swojej pracy "Bycie i nicość", argumentuje, że człowiek jest "skazany na wolność" i musi stworzyć własne znaczenie poprzez swoje wybory. Z kolei Camus, w "Micie Syzyfa", bada koncepcję absurdu i pyta, czy życie jest warte przeżycia w obliczu jego bezsensowności.

Gra przedstawia koncepcję "agaku" – japońskiego terminu oznaczającego "walkę z beznadziejną sytuacją". To pojęcie doskonale odzwierciedla zmagania 2B, 9S i A2, którzy mimo braku nadziei i sensu, kontynuują swoją walkę. Ich determinacja i działania są głęboko ludzkie, pokazując, że nawet w obliczu absurdu, jednostka może znaleźć własne znaczenie i cel.

Nihilizm i absurdalność istnienia

Nihilizm to filozoficzna koncepcja, która głosi, że życie nie ma wrodzonego sensu ani wartości, a wszystkie wartości moralne i przekonania są arbitralne. Filozof Friedrich Nietzsche, którego czasem się uważa za przedstawiciela nihilizmu, argumentował, że w obliczu śmierci Boga, tradycyjne wartości moralne tracą swoją moc, co prowadzi do poczucia pustki i bezcelowości. Nietzsche uważał, że ludzkość musi stworzyć nowe wartości, aby przezwyciężyć ten stan, a jednostki powinny dążyć do stania się Übermensch (nadczłowiekiem) – istotą, która tworzy własne wartości i sens (przezwycięża w ten sposób nihilizm, stąd równie często Nietzschego nie uważa się za filozofa nihilizmu).

NieR: Nihilizm

W "NieR: Automata" nihilizm jest ważnym motywem, który przewija się przez całą fabułę. Można zacytować Androida 9S, który w poczuciu frustracji mówi:

"It’s all pointless. Everything we do and everything we are, it’s all for nothing."

"To wszystko jest bez sensu. Wszystko, co robimy i kim jesteś my, jest na nic."

- doskonale ilustruje to głębokie poczucie bezcelowości, które przenika świat gry. Świat, w którym główni bohaterowie mają walczyć w obronie ludzkości. Ludzkości, która od setek lat nie istnieje jednak.

Jednym z najbardziej przejmujących przykładów nihilizmu jest scena w fabryce, gdzie maszyny popełniają masowe samobójstwo. Akt ten jest wyrazem ich świadomości braku sensu ich istnienia. Maszyny, które niegdyś były zaprogramowane do walki, teraz zmagają się z poczuciem pustki i bezcelowości, co prowadzi je do dramatycznego zakończenia swojego życia.

Relacje między 2B i 9S są kolejnym przykładem cyklicznego, bezcelowego procesu. 2B jest zmuszona wielokrotnie zabijać 9S, gdy ten odkrywa prawdę o ludzkości. Ich relacja, pełna bólu i cierpienia, odzwierciedla cykliczną naturę ich egzystencji, w której nie ma ostatecznego sensu ani wyzwolenia.

Filozofia Nietzschego, szczególnie jego koncepcje woli mocy i Übermensch, znajdują odzwierciedlenie w "NieR: Automata". Androidy, mimo poczucia bezcelowości, starają się znaleźć własne znaczenie i cel w świecie pozbawionym tradycyjnych wartości. Ich walka o przetrwanie i zrozumienie własnej egzystencji jest próbą przezwyciężenia nihilizmu właśnie poprzez stworzenie własnych wartości.

Gra również nawiązuje do koncepcji absurdu według Alberta Camusa. Scena końcowa gry (ending E), w której gracz staje przed niemal niemożliwym wyzwaniem, symbolizuje walkę z absurdem. Pomoc od innych graczy i możliwość zmiany losu postaci podkreśla, że mimo absurdalności istnienia, jednostka może znaleźć sens poprzez wspólne działania i solidarność. Camus argumentował, że w obliczu absurdu, człowiek powinien buntować się przeciwko bezsensowności i tworzyć własne znaczenie – co jest esencją przesłania końcowego "NieR: Automata".

Moralność i etyka

Filozofia moralności zajmuje się badaniem zasad, które określają, co jest dobre, a co złe, oraz jak ludzie powinni postępować. Etyka, z drugiej strony, to praktyczne zastosowanie tych zasad w codziennym życiu. Moralność odnosi się do zbioru przekonań jednostki o tym, co jest właściwe lub niewłaściwe, podczas gdy etyka to systematyczne podejście do rozstrzygania tych przekonań. Dylematy etyczne często pojawiają się, gdy te zasady są ze sobą sprzeczne lub niejasne.

NieR: Etyka

W "NieR: Automata" dylematy moralne są stałym elementem narracji, zmuszając graczy do refleksji nad trudnymi wyborami i ich konsekwencjami.

▫ Postać A2: A2, jako była członkini YoRHa, przechodzi głęboką przemianę moralną. Jej opór przeciwko zabijaniu maszyn jest aktem moralnego sprzeciwu wobec bezsensownej przemocy. A2 widzi w maszynach coś więcej niż tylko wrogów, co skłania ją do kwestionowania celowości walki.

▫ Komandor: Komandor YoRHa argumentuje, że zabijanie jest konieczne dla wyższych celów. Jej stanowisko reprezentuje bardziej utylitarne podejście do moralności, gdzie liczy się dobro ogółu, nawet jeśli oznacza to poświęcenie jednostek. To tworzy napięcie między indywidualnymi przekonaniami a obowiązkami wobec większej społeczności.

▫ Maszyny w wiosce Pascala: Maszyny w wiosce Pascala starają się naśladować ludzkie zachowania moralne, żyjąc w pokoju i unikając przemocy. Ich próby zrozumienia i zastosowania ludzkich zasad moralnych podkreślają złożoność etyki i moralności, a także ukazują, jak te zasady mogą być interpretowane i praktykowane w różnych kontekstach.

▫ Kantowska etyka obowiązku: Immanuel Kant argumentował, że moralność opiera się na obowiązkach i uniwersalnych zasadach, które powinny być przestrzegane niezależnie od konsekwencji. W kontekście gry, postawa A2 może być interpretowana jako kantowska, gdzie zabijanie jest moralnie niewłaściwe bez względu na okoliczności.

▫ Utylitaryzm: John Stuart Mill i Jeremy Bentham przedstawili utylitaryzm jako teorię etyczną, która sugeruje, że najlepsze działanie to takie, które przynosi największe dobro dla największej liczby osób. Komandor YoRHa, który decyduje się na zabijanie w imię większego dobra, ilustruje podejście utylitarne, gdzie moralne jest to, co maksymalizuje dobrobyt ogółu.

Metafizyka i natura rzeczywistości

Metafizyka to gałąź filozofii zajmująca się badaniem podstawowych pytań dotyczących natury istnienia, rzeczywistości, czasu, przestrzeni i świadomości. Zajmuje się pytaniami o to, co istnieje, jaka jest natura tych rzeczy i jak są one ze sobą powiązane. W metafizyce analizowane są również koncepcje tożsamości i zmian oraz relacji między umysłem a ciałem.

NieR: Metafizyka

W "NieR: Automata" metafizyczne pytania są centralnym elementem fabuły i rozgrywki, zmuszając graczy do refleksji nad naturą rzeczywistości i świadomości.

▫ Resetowanie pamięci androidów: Androidy, takie jak 2B i 9S, poddawane są regularnemu resetowaniu pamięci, co prowadzi do głębokich pytań o tożsamość. Czy android, który stracił wszystkie swoje wspomnienia, nadal jest tą samą istotą? Walka androidów o zachowanie tożsamości w obliczu regularnego resetowania jest metafizycznym pytaniem o naturę "ja" i jego ciągłość.

Po jednej z misji (Machine Village) 9S zostaje ciężko uszkodzony i poddany procesowi odtworzenia, tracąc swoje wspomnienia. W rozmowie z 2B, 9S mówi: "It's like I was never there to begin with. Like I never existed." ("To tak, jakbym nigdy tam nie był. Jakbym nigdy nie istniał."). To wywołuje głębokie pytania o tożsamość i istnienie.

▫ Relacje między świadomością androidów a ich programowaniem: Androidy w grze są programowane do określonych zadań, ale jednocześnie wykazują oznaki samoświadomości i wolnej woli. Jakie są granice między zaprogramowanym zachowaniem a prawdziwą świadomością? Czy androidy mogą posiadać prawdziwą wolność wyboru, czy są jedynie zaawansowanymi maszynami wykonującymi rozkazy?

W jednej ze scen, 2B i 9S spotykają maszynę (Pascal w Pascal’s Village), która deklaruje, że chce pokoju i unika walki. 9S, w rozmowie z 2B, mówi: "Why do we keep fighting? What's the point? We're just following orders, but do we really have to?" (“Dlaczego wciąż walczymy? Jaki to ma sens? Po prostu wykonujemy rozkazy, ale czy naprawdę musimy to robić?").

▫ Heideggerowska ontologia bycia: Martin Heidegger, w swojej pracy "Bycie i czas", badał naturę istnienia (bycia) i świadomości. Jego koncepcja "bycia-ku-śmierci" (Sein-zum-Tode) odnosi się do świadomego bycia wobec własnej śmiertelności. Androidy w "NieR: Automata", świadome swojego programowanego końca i nieuchronnego resetu, symbolizują tę ontologiczną walkę z własną przemijalnością i poszukiwaniem autentycznego bycia.

2B wielokrotnie musi zabić 9S, co prowadzi do głębokiej refleksji nad ich egzystencją i sensem ich misji. Mówi: "It always ends like this" (“To zawsze się tak kończy”), co podkreśla ich świadomość nieuchronnego końca i cykliczności ich losu. To ciągłe powtarzanie losu symbolizuje Heideggerowską koncepcję "bycia-ku-śmierci" (Sein-zum-Tode), gdzie istnienie jest nierozerwalnie związane ze świadomością śmierci. 2B i 9S są zmuszeni do konfrontacji z własną śmiertelnością i nieuchronnością końca, co prowadzi ich do głębszego zrozumienia bycia jako procesu pełnego bólu, straty i niekończących się cykli. W kontekście filozofii Heideggera, ich walka i cierpienie nabierają dodatkowego wymiaru, podkreślając, że autentyczne istnienie polega na akceptacji i zrozumieniu własnej przemijalności, co daje możliwość głębszego doświadczenia bycia.

Symbolika postaci w NieR

W "NieR: Automata" wiele postaci nosi imiona prawdziwych filozofów, co nie jest przypadkiem. Te nazwy odzwierciedlają głębsze filozoficzne tematy i motywy, które są eksplorowane w grze.

Niektóre postacie

▫Pascal

Nazwany na cześć Blaise'a Pascala, XVII-wiecznego filozofa, który zajmował się kwestiami religii i moralności. W grze Pascal jest liderem pacifistycznej wioski maszyn, które dążą do pokojowego współistnienia z androidami i unikają przemocy. Pascal zmaga się z filozoficznymi dylematami dotyczącymi wojny i pokoju. Pascal w grze wybiera pokój jako jedyną logiczną i moralną drogę, pomimo otaczającej go przemocy.

▫ Simone

Postać ta jest nawiązaniem do Simone de Beauvoir, francuskiej filozofki i feministki. W grze Simone jest maszyną, która obsesyjnie dąży do osiągnięcia piękna, wierząc, że to przyniesie jej miłość Jean-Paula. To nawiązanie do prac de Beauvoir, która badała kwestie tożsamości, płci i egzystencji. Simone w grze symbolizuje destrukcyjny wpływ społeczeństwa na jednostki, które czują przymus dostosowania się do nieosiągalnych standardów.

▫ Jean-Paul

Nawiązuje do Jeana-Paula Sartre'a, francuskiego filozofa egzystencjalisty. W grze Jean-Paul jest postacią, która wykazuje obojętność i dystans wobec innych, szczególnie Simone, co odzwierciedla Sartre'owską ideę wolności i odpowiedzialności jednostki. Sartre wierzył, że egzystencja poprzedza esencję, co oznacza, że to nasze działania definiują naszą tożsamość. Jean-Paul w grze jest przykładem tej filozofii, żyjąc w sposób, który sugeruje, że jednostka powinna szukać własnego znaczenia niezależnie od innych.

Niektóre sceny

▫ Historia Simone i jej pogoń za pięknem

Simone jest maszyną, która zabija inne maszyny i androidy, aby zyskać ich części i stać się piękniejszą. Jej motywacje są zrozumiałe, gdy odkrywamy, że robi to wszystko, aby zdobyć miłość Jean-Paula, który jej jednak nie zauważa. Ta historia jest alegorią dla prac Simone de Beauvoir, szczególnie jej książki "Druga płeć", gdzie analizuje, jak kobiety są zdominowane przez męskie oczekiwania dotyczące wyglądu i zachowania. Simone w grze symbolizuje tragiczne konsekwencje podporządkowania się tym oczekiwaniom.

▫ Adam i Eve

Adam i Ewa (Eve) są dwojgiem antagonistów w grze, którzy są nazwani na cześć biblijnych pierwszych ludzi, Adama i Ewy. Adam jest szczególnie zafascynowany ludzkością, pożąda wiedzy, co prowadzi go do intensywnego studiowania ludzkiej historii i filozofii. Jego pragnienie zrozumienia, co to znaczy być człowiekiem, prowadzi go do tragicznych konkluzji na temat destrukcyjnej natury ludzkości. Eve, z drugiej strony, jest bardziej prostolinijna i emocjonalna, zależna od swojego brata Adama. Ich relacja i losy odzwierciedlają wiele filozoficznych pytań o naturę człowieczeństwa, wiedzy i moralności, a także biblijne nawiązania do upadku człowieka i konsekwencji poznania dobra i zła.

▫ 9S i jego walka z prawdą

9S to postać, która z jednej strony dąży do poznania prawdy, a z drugiej boi się jej konsekwencji. Jego interakcje z innymi androidami i maszynami często prowadzą do głębokich refleksji na temat świadomości i tożsamości. W jednej ze scen 9S dowiaduje się, że ludzkość wyginęła już dawno temu, a androidy walczą w imię fałszywej nadziei. Ten moment jest kluczowy, ponieważ 9S musi zmierzyć się z faktem, że jego życie i misja były oparte na kłamstwie. To prowadzi go do załamania nerwowego i pytania o sens istnienia. W Sartrowskim świecie absurdalnym musi znaleźć nowe znaczenie dla swojego istnienia. Jeśli nie znajdzie – oszaleje, a 2B będzie zmusozna go zabić, ponownie.

Podsumowanie

"NieR: Automata" to gra, która wciąga graczy nie tylko dynamiczną akcją, ale także głębokimi refleksjami filozoficznymi. Poprzez swoje postacie, fabułę i świat przedstawiony, gra porusza tematy egzystencjalizmu, nihilizmu, moralności, etyki, metafizyki oraz tożsamości. Każda z tych kwestii jest starannie spleciona z historią androidów 2B, 9S i A2, którzy zmagają się z pytaniami o sens swojego istnienia w świecie pozbawionym ludzi.

"NieR: Automata" zmusza graczy do głębokiej refleksji nad własnym życiem i decyzjami. Gracze, identyfikując się z androidami, stają w obliczu pytań o celowość działań, moralność decyzji i autentyczność własnych przekonań. Przez przedstawienie cyklicznego cierpienia i walki, gra ukazuje, jak istotne jest poszukiwanie znaczenia w życiu. Wnioski dotyczące kondycji ludzkiej pokazują, że pomimo nieuniknionych trudności i cierpienia, współpraca i przyjaźń może być kluczem do przezwyciężenia tych wyzwań. Relacje między postaciami, takie jak więź między 2B a 9S, podkreślają, że nawet w obliczu beznadziejności, współczucie i wsparcie mogą przynieść nadzieję.

Końcowe przesłanie "NieR: Automata" jest wyraźnie ukazane w słowach: "A future is not given to you, it is something you must take for yourself." To zdanie podsumowuje kluczowy temat gry - niezależnie od tego, jak trudne i bezsensowne mogą wydawać się okoliczności, to od nas zależy, jakie znaczenie nadamy naszemu życiu. Gra każe się zatrzymać i zastanowić – czy rzeczy, do których dążę w życiu to na pewno marzenia, które sam ustanowiłem? Czy to, co uznaję za dobre, godne uwagi, czy moich starań – to wartości, które ktoś mi dał, narzucił, czy sam je sobie ustawiłem? A co, by było, gdyby żyć w ogóle bez tych wartości? A może utracić je, a potem starać się na nowo wszystko przewartościować, ocenić – nadać nowy sens życiu, które samo w sobie tego sensu nie posiada? Sens to typowo ludzki koncept, zimny, absurdalny świat martwej materii sam w sobie go nie posiada. To daje nam nieskończone możliwości, ale i stanowi największe zagrożenie.

NieR: Automata zachęca, by poznać klasyków egzystencjalizmu, nihilizmu a także Fryderyka Nietzsche. To wyjątkowa gra, niech wartka akcja nikogo nie zmyli.

Sprawdź podobne artykuły:

Powrót do Hyrule: szintoistyczna mitologia Japonii w Legendzie Zeldy

Akira Yamaoka: Kompozytor mroku w Silent Hill

Final Fantasy VII: Mangowe i japońskie motywy w grze

Japoński folklor w postaciach z Tekkena: Yoshimitsu i Kunimitsu

Manga w Tekkenie: Kim jest Gon i co tu robi?

Japoński folklor w grze Shin Megami Tensei: grając w Personę w rytmach shinto

    未開    ソビエライ

  Mike Soray

   (Michał Sobieraj)

未開    ソビエライ

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

Mike Soray

(aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!