桜ばな 咲きてむなしく 散りにけり よしのの山は ただ春の風

Sakurabana / sakite munashiku / chirinikeri / Yoshino no yama wa / tada haru no kaze

Kwiaty wiśni
zakwitły – i próżno
już opadły.
W górach Yoshino tylko wiatr
wiosenny wie, że tu były.

- zbiór Kinkai Wakashū, 1192~1219 r., autor nieznany

Jesteśmy teraz w samym środku sakura-zensen – kwitnącego frontu, który niczym delikatna fala przesuwa się z południa na północ Japonii. Za nami rozkwit w Sendai, obecnie płatki wirują nad ścieżkami Nagano, a już za kilka dni eksplodują bielą i różem w Aomori. Nieco dalej, jak co roku na majówkę, Hokkaidō rozświetli się ostatnim aktem tego ulotnego spektaklu. O hanami już pisaliśmy – o radosnym biesiadowaniu pod kwitnącymi drzewami, o nocnym yozakura i o melancholii, która zawsze czai się w cieniu piękna. Mówiliśmy też o samej sakurze w poezji – o płatkach unoszących się w wierszach jak oddechy dawnych epok. Ale dziś spójrzmy głębiej – nie na kwiat, lecz na to, jak się go zapisuje. Dziś zgłębimy znak 桜／櫻 (sakura), by zrozumieć, jak piękną, choć nieco smutną filozofię może ukrywać kanji kwiatu wiśni.

Kanji nie są jedynie narzędziem pisma – to miniaturowe opowieści, mikrokosmosy znaczeń i metafor, w których każda kreska coś mówi, a każda kombinacja niesie pewną pamięć kulturową. Patrząc na znak „sakura” widzimy „drzewo” po lewej i tajemniczy kształt po prawej. Ale im bardziej się przyglądamy, tym więcej można zrozumieć. To znak, który dojrzewa wraz z czytelnikiem – jako dziecko uczysz się, że to po prostu „kwiat wiśni”; jako dorosły rozumiesz, że to metafora życia, które trwa tylko chwilę. I jeśli nie docenisz krótkiej chwili obecnej – tak jak ulotnego piękna kwiatu wiśni – przegapisz ją: chwilę, kwiat, całe życie.

W dzisiejszym artykule rozłożymy na czynniki pierwsze znak sakury: przyjrzymy się jego budowie, komponentom semantycznym i fonetycznym, zbadamy jego ewolucję od chińskiego 櫻 do współczesnego japońskiego 桜, porównamy konteksty jego użycia, a wreszcie – poszukamy w nim ukrytej filozofii. Bo choć sakura nie przetrwa zimy, to warto się od niej czegoś nauczyć. Nikt nie zapamięta sosny z taką czułością, jak kwiat wiśni. Choć to sosna trwa dziesięciolecia, a sakura ledwie kilka dni. Znaki kanji to takie maleńkie dzieła sztuki, które pozwalają zapisać nie tylko słowo, ale i sposób patrzenia na świat. A nie ma chyba bardziej japońskiego sposobu patrzenia na świat niż mono no aware – lekcja, której możemy się w kwietniu nauczyć od różowo-białych płatków sakury.

Budowa znaku „sakura”

Najpierw wyjaśnijmy: czemu dwa różne znaki? 桜 / 櫻

W języku japońskim wiele znaków kanji występuje w dwóch formach: klasycznej (tzw. kyūjitai, czyli „stare znaki”) oraz uproszczonej (shinjitai – „nowe znaki”). Znak oznaczający sakurę – drzewo wiśniowe – nie jest tu wyjątkiem. Tradycyjna forma 櫻 to rozbudowany ideogram o 21 kreskach, pełen złożonych komponentów niosących bogate znaczenia semantyczne i fonetyczne. Natomiast 桜, wersja uproszczona, zawiera zaledwie 10 kresek i została wprowadzona po II wojnie światowej w ramach reformy piśmiennictwa, mającej na celu uproszczenie edukacji i ujednolicenie pisma codziennego.

Choć obie wersje wymawia się tak samo i oznaczają to samo – „drzewo sakury”, różnią się znacznie pod względem strukturalnym. 櫻 zachowała dawną formę z bogatym tłem kulturowym i jest dziś spotykana głównie w kaligrafii, nazwiskach i dziełach sztuki. Z kolei 桜 jest formą funkcjonalną, powszechnie używaną w tekstach prasowych, podręcznikach czy mediach. Zrozumienie różnic między tymi formami – oraz tego, co zostało uproszczone – pozwala lepiej dostrzec, jak kanji nie tylko przekazują znaczenie, ale również niosą w sobie historię i filozofię. Wrócimy do tego później.

Radical 木 – „drzewo”

Podstawowym komponentem znaku 桜jest klasyczny ideogram 木, oznaczający „drzewo”. To jeden z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych pierwiastków pisma chińskiego i japońskiego, obecny w inskrypcjach już w czasach dynastii Shang. Sam jego wygląd przypomina pień i rozłożyste gałęzie drzewa – pierwotna forma to wyraźny piktogram drzewa rosnącego w ziemi.

W japońskim piśmie 木 funkcjonuje zarówno jako samodzielne słowo (ki – „drzewo”) jak i jako radical, czyli element semantyczny występujący w złożeniach i sugerujący związek ze światem roślin, drewna, przyrody. W słownikach klasyfikuje się go jako radical 75, a jego obecność sygnalizuje zazwyczaj, że znak będzie odnosił się do:

      →  gatunków drzew (松 – matsu – sosna, 杉 – sugi – kryptomeria),

      →  części drzew (枝 – eda – gałąź, 根 – ne – korzeń),

      →  przedmiotów drewnianych (机 – tsukue – biurko, 棚 – tana – półka),

      →  a czasem nawet zjawisk związanych z roślinnością (森 – mori – las, 林 – hayashi – zagajnik).

W przypadku kanji 桜, 木 stanowi fundament – informuje nas, że mamy do czynienia z drzewem lub rośliną. Nie zdradza jeszcze, że chodzi o drzewo kwitnące – jego rola jest neutralna i podstawowa, ale niezbędna. Drzewo jest tu „sceną” – tłem, na którym dopełnia się dalszy, głębszy sens znaku.

Symbolicznie zaś, drzewo w kulturze japońskiej nie jest jedynie botanicznym obiektem. To żywa istota, symbol obfitości ziemi, będący podstawową częścią naturalnego porządku. Drzewa są czczone jako siedliska duchów (kodama – więcej o nich tu: Echo kroków niosło się daleko w leśnej ciszy: poczułem na sobie setki oczu duchów Kodama...), w niektórych przypadkach stają się wręcz boskimi bytami (shinboku). W zestawieniu z delikatnością kwiatów sakury, trwałość i stabilność drzewa staje się kontrastem dla ich efemerycznego piękna.

Część fonetyczna:嬰

Obok komponentu semantycznego 木, drugi kluczowy element znaku 櫻 to 嬰 – złożony znak, który pełnił w dawnych formach rolę komponentu fonetycznego. Jego czytanie ō (おう) – odpowiada sinojapońskiej wymowie 櫻 – zostało zapożyczone fonetycznie, ale niesie ze sobą również znaczeniową warstwę, którą warto zbadać głębiej.

Znak 嬰 pierwotnie oznaczał „dziecko noszące ozdobny naszyjnik”. Składa się z:

      ►   貝 – muszla, symbol bogactwa, biżuterii, waluty,

      ►   女 – kobieta, kobiecość, delikatność,

      ►   w połączeniu – znaczenie „biżuterii noszonej przez kobietę”, „klejnotów”, lub metaforycznie: czegoś cennego i ozdobnego.

Zgodnie z dawnymi źródłami etymologicznymi, znak 櫻 w formie klasycznej odnosił się do rośliny zwanej yusura-ume (Nanking cherry – chińska wiśnia), której owoce przypominały właśnie korale lub perły w naszyjniku. W ten sposób kobiece ozdoby i małe lśniące owoce połączyły się w jednej wizji – drzew, które „noszą ozdoby”.

Współcześnie znak 櫻 wyszedł z codziennego użycia – w ramach reformy pisma japońskiego (shinjitai), złożony i trudny do pisania komponent 嬰 został zastąpiony uproszczeniem ⺍ lub ツ w znaku 桜. Uproszczona wersja zawiera więc 木 po lewej oraz skrócony symbol fonetyczny po prawej – nieczytelny semantycznie, ale fonetycznie odpowiadający dawnemu brzmieniu. W praktyce usunięto bogactwo znaczeń ukrytych w 嬰 – współczesna forma 桜 staje się bardziej abstrakcyjna.

Interakcja komponentów

Zestawienie komponentów 木 i 嬰／ツ tworzy znak, który można odczytać niczym rebus:

木 + 嬰 = drzewo + ozdoby/kobiece piękno
 

Zatem znak 櫻przedstawia coś więcej niż tylko „drzewo owocowe” – to drzewo, które kwitnie jak kobieta ozdobiona klejnotami, które przez krótki czas rozbłyskują na tle gałęzi niczym naszyjnik na szyi. Znak zawiera w sobie poetycki obraz chwilowego piękna.

Jest jeszcze jeden istotny aspekt – zarówno w wersji klasycznej, jak i uproszczonej, znak ten opiera się na wizualnym kontraście pomiędzy stabilnością i trwałością drzewa (木), a kruchością i ozdobnością elementu prawego, który sugeruje coś lśniącego, ulotnego, przyciągającego wzrok, lecz nietrwałego. To zestawienie tworzy wewnętrzne napięcie: solidny pień, który trwa przez dziesięciolecia, oraz efemeryczne ozdoby – kwiaty, które pojawiają się na kilka dni, by potem opaść. W tej dwoistości można dostrzec metaforę życia: to, co trwałe, jest tłem dla tego, co piękne; a to, co piękne, nie trwa długo – i właśnie dlatego zostaje w pamięci. Znak 櫻, tak jak sama sakura, jest zapisem tej ulotnej równowagi między tym, co ziemskie i stałe, a tym, co nieuchwytne i przemijające.

Historia i ewolucja znaku

Początki: 櫻 jako chińska wiśnia („Nanking cherry”)

Zanim znak 桜 zaczął kojarzyć się z płatkami spadającymi z nieba jak różowy śnieg, miał zupełnie inne życie. Cofnijmy się do starożytnych Chin, gdzie narodził się jego pierwowzór – 櫻 – pełen gęstych pociągnięć pędzla, złożony z aż 21 kresek. Wówczas nie opowiadał poetyckich historii o przemijaniu, nie zapowiadał sezonu hanami ani nie rozgrzewał serc zakochanych. Był znakiem skromnym, funkcjonalnym – służył do oznaczenia krzewu zwanego yusura-ume (Prunus tomentosa), czyli tzw. wiśni nankińskiej.

To właśnie te małe drzewka, rosnące na północy Chin, wydawały na świat niewielkie, czerwone owoce – połyskliwe jak klejnoty, przypominające korale naszyjnika. W tym właśnie tkwił sens komponentu 嬰 – przedstawiającego dziecko z zawieszką z muszelek i ozdób. Znak 櫻 nie miał jeszcze w sobie żadnej wiosny, żadnej zwiewności, czy ulotności – był etykietą dla konkretnego gatunku rośliny, wykorzystywanej w ziołolecznictwie i kuchni. I choć jego forma była kaligraficznie piękna, znaczenie było czysto praktyczne i botaniczne.

Wszystko zmieniło się, gdy znak przekroczył Morze Wschodniochińskie i dotarł do Japonii – kraju, który z każdego znaku potrafił uczynić poezję. Tam zaczęto używać go do zapisu słowa sakura – oznaczającego nie konkretną wiśnię owocową, ale symboliczne, dzikie i ozdobne drzewo, którego kwiaty rozbłyskiwały wczesną wiosną jak sen. Japończycy – mistrzowie kontemplacji chwili – dostrzegli w nim coś więcej niż krzew z owocami. Zmienili jego duszę, nie formę. Znak, który w Chinach oznaczał owoce, w Japonii zaczął kwitnąć.

Uproszczenie do 桜

Przez wieki znak 櫻, choć piękny, był też... uciążliwy. Pisarze i urzędnicy, uczniowie i kopiści musieli żmudnie kreślić jego 21 pociągnięć pędzla. W epoce nowoczesnej Japonii – po II wojnie światowej – zaczęło to budzić irytację. Kiedy w 1946 roku rząd przeprowadził reformę pisma i stworzył zestaw znaków jōyō kanji (czyli „znaki powszedniego użytku”), rozpoczęła się akcja redukcyjna – niczym operacja plastyczna narodowego pisma.

Tak powstał znak 桜 – wersja odchudzona, oszczędna, nowoczesna. Zamiast złożonego 嬰, na prawym górnym rogu pojawił się element przypominający katakanę ツ, pełniący funkcję czysto fonetyczną. Ubyło aż 11 kresek. Nowa forma była czytelniejsza, szybsza do pisania, łatwiejsza do zapamiętania. Znak „zaczął mówić językiem szkoły i biura”, trafił do podręczników, gazet, formularzy i ogłoszeń. Sakura – wcześniej dama w kimono haftowanym złotem – teraz założyła mundurek szkolny.

Ale czy coś przez to straciła?

Owszem – zniknęła część jej dawnej ozdobności. Nie sposób już dostrzec w nowym znaku odwołań do kobiecych ozdób, naszyjników, dziecięcej delikatności. Znak stał się bardziej praktyczny, ale mniej metaforyczny. Jednakże, jak często bywa w kulturze japońskiej, duch nadal tkwi w formie. Uproszczony znak 桜 nadal niesie ze sobą całą tę emocjonalną, estetyczną i filozoficzną aurę – nawet jeśli już jej nie widać na pierwszy rzut oka. To trochę tak, jakby patrzeć na płatek sakury, który już opadł – mniej efektowny, ale nadal symbol piękna.

Zastosowanie w języku współczesnym

Dziś oba znaki – 櫻 i 桜 – nadal żyją, choć w zupełnie różnych światach. 桜, jako wersja uproszczona, występuje wszędzie: spotkamy ją w gazetach, reklamach, prognozach pogody (桜前線 – „front kwitnienia”), przepisach kulinarnych (桜餅 – ciastko z liściem sakury) czy popkulturze (桜吹雪 – „burza płatków”). To znak obecny w SMS-ach, aplikacjach, nazwach stacji kolejowych i tytułach anime. Występuje powszechnie, lecz nie traci przez to swojej poetyckości – w Japonii piękno jest bowiem obecne nawet w najbardziej prozaicznych kontekstach.

櫻, forma klasyczna, stała się z kolei znakiem świadomego wyboru estetycznego. Spotykamy ją w kaligrafii, poezji, imionach (np. 櫻子 – Sakurako, „dziecko sakury”), nazwiskach (櫻井 – Sakurai) czy markach produktów, które chcą kojarzyć się z tradycją i elegancją. Kiedy znak 櫻 pojawia się na etykiecie herbaty, flakonie perfum lub w nazwie restauracji, mówi: „Tu celebruje się klasykę. Tu kwitnie dawna Japonia”.

Niektórzy Japończycy wybierają właśnie tę wersję do podpisów, dedykacji lub tatuaży, by dać wyraz głębszemu zrozumieniu symboliki sakury. W kaligrafii shodō znak 櫻, mimo swej złożoności, należy do ulubionych – jest wyzwaniem technicznym i duchowym zarazem, a jego pisanie przypomina medytację nad przemijaniem.

I tak znak, który zaczynał jako nazwa skromnego krzewu w Chinach, przeszedł drogę przez poezję i reformę edukacji, by dziś żyć równolegle w dwóch wcieleniach: jako codzienny symbol piękna kwitnącej wiśni i jako wyrafinowana forma duchowej kontemplacji.

Zrozumieć znak 櫻 (sakura)

Mono no aware – piękno przemijania

Kanji 桜 to nie tylko zapis nazwy drzewa – to mikroskopijny wszechświat japońskiej filozofii ulotności, zamknięty w kilku kreskach. Znak ten niesie ze sobą głębokie, jakże japońskie uczucia mono no aware (物の哀れ) –melancholii i wzruszenia, które rodzi się z obserwacji rzeczy przemijających. Nie chodzi tu o dramatyczny smutek, lecz o cichą akceptację tego, że wszystko, co piękne, trwa krótko – i właśnie dlatego jest bezcenne.

W kanji 桜 zawarta jest podobna emocja, co w japońskim słowie kagerō (陽炎) – oznaczającym drgające fale gorącego powietrza nad rozgrzanym asfaltem – coś, co istnieje tylko przez moment i już w chwili obserwacji zanika. Albo jak yuugen (幽玄) – tajemnicze, ukryte piękno, którego nie da się uchwycić wprost. Znak ten rezonuje z tą szczególną wrażliwością, którą zachód próbuje tłumaczyć jako estetykę „ulotnego świata”, a którą Japonia doświadcza w każdym płatku, liściu, chmurze i... znaku pisma.

Zen i taoistyczne odniesienia

Z punktu widzenia filozofii zen znak ten uczy nieprzywiązywania się – sakura pojawia się tylko raz w roku i znika, zanim zdążymy się nią nacieszyć. To, że rzeczy piękne przemijają – boli. Powoduje cierpienie. I właśnie na to cierpienie odpowiedzią jest buddyzm, bardziej specyficznie w Japonii: zen.

Z kolei z perspektywy taoistycznej, znak 桜 odzwierciedla cykl natury – narodziny, rozkwit, śmierć, przemianę. Komponent 木 (drzewo) to życie – stabilne, głęboko zakorzenione. Komponent prawy – czy to 嬰, czy uproszczone ツ – to coś, co pojawia się i znika. Tao to droga, która płynie – a znak 桜 to zapis tej drogi w miniaturze.

Taoizm nie mówi: „zatrzymaj piękno sakury na wieki”, tylko: „bądź z nią, kiedy kwitnie – i pozwól jej odejść, kiedy więdnie”. W znaku 桜 kryje się to przesłanie: wszystko jest procesem, nic nie trwa wiecznie, ale właśnie dlatego warto być w pełni obecnym w każdej chwili.

Piękno przemijania – prawdziwie japońskie spojrzenie na świat

Znak 桜 łączy w sobie estetykę i filozofię, tworząc unikatowy pomost między światem zmysłów a światem idei. Jest jak wiersz Bashō zapisany w jednej linii, jak haiku w formie wizualnej. Przedstawia świat, który rozkwita i zanika w tej samej chwili.

To kanji, które przypomina: piękno to nie to, co trwa, ale to, co odchodzi. I że rzeczy ulotne – choć z pozoru słabe – są w istocie najbardziej znaczące. Sakura nie przetrwa zimy, ale nikt nie zapamięta sosny z taką czułością, jak kwiat wiśni, który spadł na rękę tylko raz.

Współczesne interpretacje

Manga, anime, film

Współcześnie znak 桜 występuje nie tylko jako zapis słowa „sakura”, lecz także jako nośnik symboliki i nastroju – wykorzystywany celowo w tytułach dzieł literackich, filmów czy mang, by przywołać określone emocje i skojarzenia. W japońskiej literaturze znak ten pojawia się często w tytułach powieści czy zbiorów poezji, zwłaszcza tych związanych z tematami młodości, przemijania, śmierci lub miłości niespełnionej. Przykładowo:

▫   「桜の園」(Sakura no Sono, czyli Wiśniowy Sad) – manga autorstwa Akimi Yoshidy, opowiadająca o uczennicach żeńskiego liceum przygotowujących inscenizację sztuki Czechowa; historia zanurzona w nastroju młodzieńczej delikatności, pełna odniesień do japońskiej estetyki ulotności.

▫   「桜の森の満開の下」(Sakura no Mori no Mankai no Shita, W pełnym rozkwicie wiśniowego lasu) – nowela Ango Sakaguchiego, łącząca obraz kwitnących drzew z mrocznym, niemal groteskowym wątkiem morderstwa i pożądania. Zestawienie piękna i śmierci staje się centralnym motywem utworu.

▫   W filmie animowanym Makoto Shinkaia „5 Centimeters per Second” znak 桜 pojawia się jako subtelny motyw w listach i nazwach miejsc, symbolizując dystans emocjonalny między postaciami oraz kruchość ludzkich więzi.

▫   W mandze i anime znak ten bywa używany jako imię bohaterki (np. Sakura Haruno w „Naruto”) – zwykle postaci o wrażliwej, ale silnej psychice. Sam wybór imienia niesie dodatkową warstwę znaczeniową – odwołuje się do wewnętrznego piękna, przejściowości relacji, często też – przemiany i dojrzewania.

Znak 桜 w kampaniach społecznych i reklamie

Znak 桜 wykorzystywany jest również w sferze marketingu i komunikacji wizualnej, gdzie pełni funkcję emocjonalnego nośnika wartości kulturowych. Japońskie firmy regularnie sięgają po ten znak w reklamach produktów sezonowych – zwłaszcza wiosną, gdy pojawiają się limitowane edycje żywności, napojów czy kosmetyków sygnowane znakiem 桜 lub jego kaligraficzną interpretacją.

Na przykład - Starbucks Japan co roku wprowadza serię produktów „Sakura” – od napojów po akcesoria – na których widnieje znak 桜 jako element logotypu lub ozdobny motyw, wywołujący skojarzenia z japońską wrażliwością i sezonową nostalgią.

Z kolei w kampaniach promujących transplantologię i walkę z rakiem, znak 桜 był wykorzystywany jako metafora życia i jego kruchości – np. akcja „桜、咲け” (Sakura, sake – „Niech rozkwitnie wiśnia”) organizowana przez fundacje wspierające młodzież po przeszczepach.

Co ciekawe, znak ten pojawia się też w komunikatach wojskowych czy państwowych o bardziej oficjalnym charakterze – np. w nazwach ćwiczeń armii japońskiej, takich jak 「桜花」(Ōka) – eksperymentalny samolot-kamikaze z czasów II wojny światowej, którego nazwa („kwiat wiśni”) miała nadawać tragicznemu poświęceniu heroiczny, estetyczny wymiar (więcej o kami kaze, zarówno w średniowieczu, jak i II Wojnie Światowej tu: Kamikaze – dwa boskie tajfuny życia, jeden ponury wiatr śmierci).

Znak 桜 używany jest również w nazwach szkół, salonów piękności, marek kosmetycznych, a nawet w bankowości – nie ze względu na literalne znaczenie, ale dlatego, że wzbudza zaufanie, ciepło i emocjonalny związek z japońską tożsamością.

Zakończenie

Znak 桜／櫻 to nie tylko zapis nazwy drzewa – to kulturowy i filozoficzny palimpsest. W jego strukturze splatają się tysiące lat historii pisma, estetyka przemijania, duch zen oraz taoistyczna akceptacja zmienności. Jest znakiem, który dojrzewa wraz z czytelnikiem – jako dziecko uczysz się, że to „sakura”, jako dorosły rozumiesz, że to metafora życia. Trudno o inny znak, który tak trafnie łączy świat natury, emocji i duchowej refleksji. To właśnie w nim Japonia zapisuje swój najdelikatniejszy alfabet: język rzeczy ulotnych.

Ciekawostka na koniec, znak 桜 wykorzystywano też w Japonii jako kod w telekomunikacji wojskowej – np. w czasie II wojny światowej słowo „sakura” było hasłem w szyfrach radiowych oznaczających moment ataku.

Inna ciekawostka - w Japonii funkcjonuje także rzadkie zjawisko językowe zwane “sakura-namae” – praktyka nadawania dzieciom imion zawierających znak 桜, zwłaszcza dziewczynkom urodzonym w marcu i kwietniu, jako rodzaj symbolicznego błogosławieństwa na życie pełne piękna, choć krótkotrwałego. Kanji sakura nie przestaje żyć – zmienia się, rozkwita i przemija, ale zawsze powraca, jak wiosna.

"Silne kobiety Japonii" - zobacz książkę autora strony

Sprawdź podobne artykuły:

Znak kanji „droga” (道, dō) – w drodze do mistrzostwa przesłanie jest jedno: cierpliwość

Japoński znak kanji „życie” – o determinacji, która przebije wszelkie mury

Hanami – kwietniowy dzień na zadumę nad tym, co masz teraz, a co przeminie i nie wróci

Zając - cwaniak, który ubijał mochi na Księżycu: czym się różni symbolika zająca w Japonii od tej wielkanocnej?

Japoński słownik kwiatów – 15 niezwykłych kwiatów i ich symbolika w japońskiej kulturze

    未開    ソビエライ

  Mike Soray

   (Michał Sobieraj)

未開    ソビエライ

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

Mike Soray

(aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!