Kobiecy oddział samurajski Jōshitai – ostateczna determinacja walczących matek i sióstr
Uczennice i matki w szyku bojowym
W roku 1868, na polach bitewnych Japonii rozgrywały się sceny, które wstrząsnęły całym krajem. Wśród tysięcy mężczyzn zmagających się o przyszłość swojego narodu, wyróżniała się grupa, która łamała wszelkie konwencje i wywracała na opak tradycyjne wyobrażenia o roli kobiet w społeczeństwie feudalnym. Były to Jōshitai — oddział kobiet, które z determinacją, jakiej nie powstydziliby się najwięksi wojownicy, stanęły do walki przeciwko siłom cesarskim w bitwie o Aizu. Na ich czele stała Nakano Takeko, młoda 21-letnia wojowniczka, trenerka walki naginatą i duchowa przywódczyni kobiet – samurajek.
Wyobraźmy sobie scenę: najeżone ostrza naginaty, skupione, poważne twarze zdeterminowanych kobiet, długie włosy obcięte tuż przed bitwą, być może nieco przyduże hakama i dłonie, blade od mocnego uścisku drzewca broni, gotowe na wszystko, co przyniesie nadchodząca walka. Nie były to zwykłe wojowniczki — były to matki, które wiedziały, że ich walka to nie tylko kwestia honoru, ale przetrwania ich rodzin, ich dzieci, ich domu. Wiedziały, że jeśli przegrają, ich dzieci, ich bliscy, ich przyszłość zostaną zniszczone przez wroga. W ich rękach spoczywało życie tych, których kochały najbardziej. Ta świadomość budziła w nich instynkty, które przetransformowały strach w furię, a miłość w nieludzką wręcz determinację. Mówi się, że nie ma nic straszniejszego, niż stanąć twarzą w twarz z matką broniącą swojego potomstwa. To była czysta natura, która w obronie potomstwa gotowa była rozszarpać wroga gołymi rękoma. Furia matki nie zna granic, nie zna litości.
To opowieść o tym, z jaką determinacją i poświęceniem kobiety potrafiły walczyć w samurajskich bitwach, w kraju tak patriarchalnym, jak dawna Japonia. O ich niezłomności wobec przeważających sił i nieskruszonej odwadze, czy to w imię lepszej przyszłości, honoru, czy w obronie rodzin. Okazuje się, że samurajski duch nie zna płci, a Joshitai w pełni zasłużyły (a może przewyższyły?) miano samuraja. Sprawdźmy zatem, co dokładnie się wtedy wydarzyło!
Najpierw poznajmy kontekst historyczny
Okres Boshin (1868–1869) (戊辰, czyli okres „ziemnego smoka”) był jednym z najbardziej burzliwych momentów w historii Japonii, oznaczającym koniec ponad dwustuletniej epoki rządów shogunatu Tokugawa. W tym czasie kraj znajdował się na skraju wielkich zmian, gdy siły imperialne, popierające restaurację władzy cesarskiej, ścierały się z wojskami lojalnymi wobec shogunatu. Konflikt ten, znany jako wojna Boshin, był nie tylko walką o władzę polityczną, ale także starciem dwóch wizji przyszłości Japonii — jednej dążącej do modernizacji i otwarcia na Zachód, a drugiej trzymającej się tradycyjnych wartości i izolacjonizmu.
W miarę jak napięcia narastały, coraz bardziej widoczny stawał się rozłam między zwolennikami cesarza a stronnikami shogunatu. Wojna Boshin rozpoczęła się w styczniu 1868 roku bitwą pod Toba-Fushimi, która zakończyła się zwycięstwem sił imperialnych. W miarę jak wojna się rozwijała, wojska cesarskie, korzystające z nowoczesnej broni i strategii, coraz bardziej zyskiwały przewagę nad tradycyjnymi wojskami shogunatu, co ostatecznie doprowadziło do upadku twierdzy Aizu — jednego z ostatnich bastionów oporu.
W feudalnej Japonii samuraje stanowili elitarną klasę wojowników, których życie było poświęcone służbie swojemu panu i obronie honoru swojego klanu. Byli szkoleni od najmłodszych lat w sztukach walki, strategii wojskowej i filozofii bushido, czyli "drogi wojownika", która kładła nacisk na takie wartości jak lojalność, odwaga, szczerość i honor. Chociaż samuraje byli zazwyczaj mężczyznami, rola kobiet w społeczeństwie samurajskim była również znacząca. Kobiety samurajów, choć zazwyczaj nie były szkolone do walki w takim samym stopniu jak ich męscy odpowiednicy, często były odpowiedzialne za obronę domu i rodziny w czasie wojny. Niektóre z nich, jak Nakano Takeko i jej towarzyszki z Jōshitai, postanowiły jednak wziąć sprawy w swoje ręce i stanąć do walki, pokazując, że duch bushido nie zna płci ani granic.
Powstanie Jōshitai
Jōshitai, 娘子隊 czyli "kobiecy oddział", powstał w odpowiedzi na desperacką potrzebę obrony Aizu podczas Wojny Boshin. W obliczu nadciągających sił cesarskich, grupa ponad dwudziestu kobiet postanowiła wziąć sprawy w swoje ręce i stanąć do walki, aby chronić swoje rodziny, domy i honor klanu. Mimo że kobiety te nie posiadały formalnej zgody od starszych dowódców Aizu na utworzenie oficjalnego oddziału wojskowego, ich determinacja była nie do powstrzymania. Postanowiły działać niezależnie, na własną odpowiedzialność, tworząc oddział, który później nazwano Jōshitai — oddział, który miał stać się symbolem odwagi i niezłomności w obliczu przytłaczającej siły wroga.
Wśród tych odważnych kobiet wyróżniała się Nakano Takeko, młoda wojowniczka o niezłomnym duchu i niezwykłych umiejętnościach. Urodzona w Edo w 1847 roku, Nakano była córką urzędnika Aizu, Nakano Heinai, i wywodziła się z rodziny o głębokich samurajskich korzeniach. Od wczesnych lat życia była szkolona w sztukach walki oraz literaturze klasycznej, ucząc się zarówno naginaty, japońskiej broni drzewcowej, jak i klasycznych tekstów konfucjańskich. Jej determinacja i zapał w treningach sprawiły, że została adoptowana przez swojego nauczyciela, Akaokę Daisuke, słynnego instruktora związanego z klanem Aizu.
Pod przywództwem Nakano Takeko, Jōshitai stał się czymś więcej niż tylko grupą kobiet zdeterminowanych do obrony swojego domu. Nakano, mimo swojego młodego wieku, wykazywała naturalne zdolności przywódcze i niesamowitą charyzmę. Była nie tylko dowódcą, ale także inspiracją dla swoich towarzyszek, które widziały w niej przykład niezłomności i odwagi.
Kim zatem była Nakano Takeko?
Nakano Takeko (中野 竹子) urodziła się w kwietniu 1847 roku w Edo, dzisiejszym Tokyo, jako pierworodna córka Nakano Heinai, oficera samurajskiego z klanu Aizu, i Nakano Kōko, córki Oinuma Kinai, samuraja w służbie rodu Toda z domeny Ashikaga. Już od najmłodszych lat wychowywała się w duchu samurajskiego etosu, kultywując wartości lojalności, odwagi i honoru. Jej rodzina miała głębokie korzenie w tradycji samurajskiej, co niewątpliwie wpłynęło na jej przyszłą rolę jako wojowniczki.
W latach 1853–1863 młoda Takeko otrzymała staranne wykształcenie w sztukach walki, szczególnie w posługiwaniu się naginatą, tradycyjną japońską bronią drzewcową, a także w literaturze klasycznej oraz kaligrafii, co było częścią standardowego wychowania w rodzinach samurajskich. Jej nauczycielem był Akaoka Daisuke, uznany instruktor sztuk walki, który również był mentorem Matsudairy Teru, adoptowanej siostry Matsudairy Katamoriego, daimyo Aizu. Akaoka Daisuke z czasem adoptował Nakano, uznając jej talenty i determinację, co pozwoliło jej na dalszy rozwój zarówno jako wojowniczki, jak i nauczycielki.
Nakano Takeko pracowała jako instruktorka naginaty na dworze pana Itakury z Niwase, ucząc żony pana feudalnego tej sztuki oraz pełniąc funkcję sekretarki. Jednak w 1863 roku, kiedy jej przybrany ojciec został przeniesiony do Osaki w związku z obowiązkami klanu Aizu, Takeko opuściła swoje stanowisko i wróciła do rodziny w Edo. Mimo prób zaaranżowania jej małżeństwa przez przybranego ojca, Takeko odmówiła, kierując się chęcią dalszego kształcenia i rozwijania swoich umiejętności bojowych w obliczu rosnących napięć w kraju.
W lutym 1868 roku, tuż przed wybuchem Wojny Boshin, Nakano Takeko przybyła do Aizu, gdzie spędziła wiosenne i letnie miesiące na szkoleniu kobiet i dzieci w sztuce naginaty oraz obronie zamku Aizuwakamatsu. Gdy wybuchł konflikt, Takeko i inne kobiety postanowiły utworzyć nieformalny oddział bojowy, który później nazwano Jōshitai. Choć kobiety nie miały formalnej zgody starszyzny klanu na udział w walce, ich determinacja i poczucie obowiązku wobec rodziny i domu popchnęły je do podjęcia broni.
Podczas bitwy o Aizu w październiku 1868 roku, 21-letnia wtedy Nakano Takeko stała na czele Jōshitai, prowadząc swoje towarzyszki do walki z naginatą w ręku. W jednym z momentów walki, podczas szarży na most Yanagi w pobliżu Aizu, Takeko została ciężko ranna – kula trafiła ją w klatkę piersiową, przebijając płuco. Zdając sobie sprawę z powagi swoich obrażeń i chcąc uniknąć upokorzenia (wróg mógłby użyć jej głowy jako trofeum), Nakano poprosiła swoją młodszą siostrę, Yūko, aby ta ścięła jej głowę zapewniając honorową śmierć. Yūko, zgodnie z wolą siostry, ścięła ją, a następnie, z pomocą Aizuńskiego żołnierza, Ueno Yoshisaburō, zabrała głowę Takeko do pobliskiej świątyni Hōkai, gdzie została pochowana z honorami.
Po śmierci Nakano Takeko dowodzenie Jōshitai przejęły inne kobiety, takie jak Hirata Kochō, która wraz z pozostałymi członkiniami kontynuowała obronę zamku Aizuwakamatsu. Chociaż klan Aizu ostatecznie przegrał, a zamek upadł, odwaga i determinacja Takeko i jej towarzyszek pozostawiły trwały ślad w historii Japonii, symbolizując niezłomność i poświęcenie w obronie honoru i rodziny.
Pomnik upamiętniający Nakano Takeko został wzniesiony obok jej grobu w świątyni Hōkai, a jej historia stała się inspiracją dla przyszłych pokoleń, pokazując, że duch samurajski nie zna granic płci i że prawdziwa odwaga pochodzi z głębokiego poczucia obowiązku i miłości do tych, których chronimy. Dziś, podczas corocznego Jesiennego Festiwalu Aizu, jej bohaterska postać jest upamiętniana przez grupę młodych dziewcząt, które w tradycyjnych strojach przypominają o heroicznych czynach Jōshitai.
Jak walczyły Jōshitai?
Jōshitai, czyli "Kobiecy Oddział" z Aizu, to grupa ponad dwudziestu kobiet, które dobrowolnie postanowiły stanąć do walki w obronie swojego domu i rodziny podczas Wojny Boshin. Pomimo braku formalnego wojskowego treningu, kobiety te były gotowe zrobić wszystko, by powstrzymać nadciągające siły cesarskie, które zmierzały ku zamkowi Aizuwakamatsu. Większość z nich była wykwalifikowana w posługiwaniu się naginatą — długą, zakrzywioną bronią drzewcową, która była standardowym narzędziem obronnym. Umiejętności te były wykorzystywane nie tylko w samodzielnej walce, ale także jako symbol determinacji i siły, które stanowiły istotę ich ducha walki.
Pod wodzą Nakano Takeko, liderki o niezwykłej odwadze i umiejętnościach bojowych, Jōshitai stały się niezwykle zorganizowaną i zdeterminowaną grupą, która potrafiła nie tylko walczyć z przeważającymi siłami wroga, ale także zachować dyscyplinę i morale w najtrudniejszych momentach. Takeko prowadziła swoje towarzyszki, pokazując im, jak walczyć z determinacją i nieustępliwością. Jej przywództwo było nie tylko inspirowane tradycyjnymi wartościami samurajskimi, ale także głęboką miłością do swojej rodziny i domu, co dawało jej i jej towarzyszkom siłę do walki pomimo przytłaczających przeciwności.
W trakcie bitwy o Aizu, która miała miejsce w październiku 1868 roku, Jōshitai odegrały kluczową rolę w obronie zamku przed siłami cesarskimi. Gdy wojska cesarskie zaatakowały, Jōshitai stanęły na murach zamku i odpierały wroga za pomocą naginat, strzał i innych dostępnych broni. Mimo że ich zbroje były lżejsze i chroniły słabiej niż te, które nosili mężczyźni-samurajowie, nie okazywały żadnego strachu. Zamiast tego, być może wiedzione najstarszymi instynktami ochrony potomstwa, stanęły na drodze szarżujących mężczyzn z determinacją, która nie podlegała żadnym negocjacjom = „wszystko albo nic”.
Choć Jōshitai nie zdołały powstrzymać upadku Aizu, ich odwaga i determinacja stały się legendą, inspirując przyszłe pokolenia.
Festiwal jesienny w Aizu
Nakano Takeko - ikona samurajskiej odwagi i determinacji, wciąż inspiruje współczesnych Japończyków, szczególnie podczas corocznego festiwalu Aizu Autumn Matsuri. Festiwal ten odbywa się co roku w październiku w mieście Aizuwakamatsu, w prefekturze Fukushima, gdzie rozegrały się historyczne wydarzenia związane z bitwą o Aizu i bohaterskim oporem kobiet z Jōshitai.
Podczas Aizu Autumn Festival upamiętnia się dziedzictwo klanu Aizu oraz honoruje pamięć tych, którzy walczyli i zginęli w obronie swojego domu i rodziny. Festiwal ten jest nie tylko wydarzeniem kulturalnym, ale także okazją do celebracji historii i odwagi przodków. Główną atrakcją festiwalu jest procesja, która odbywa się ulicami miasta, gdzie lokalne społeczności, w tym młode dziewczęta i kobiety, ubierają się w tradycyjne samurajskie stroje, noszą naginaty i inne bronie, nawiązując do bohaterskich czynów Jōshitai.
W szczególności, młode dziewczęta biorące udział w festiwalu ubierają się w hakama (szerokie spodnie noszone przez samurajów) oraz białe opaski na głowach, co symbolizuje ich gotowość do walki oraz honor, jaki niesie ze sobą pamięć o Nakano Takeko i jej towarzyszkach. Podczas procesji odgrywane są również sceny z bitwy, które przedstawiają momenty heroicznej obrony zamku Aizuwakamatsu przez Jōshitai, w tym słynne szarże i walki na murach zamku.
Aizu Autumn Festival jest nie tylko przypomnieniem o historycznych wydarzeniach, ale również inspiracją do pielęgnowania ducha samurajskiego w dzisiejszym świecie. Przypomina, że nawet w najtrudniejszych czasach, odwaga i determinacja mogą być źródłem siły i jedności dla całej społeczności. Nakano Takeko i Jōshitai pozostają wiecznym symbolem ostatecznej determinacji.
Zakończenie
Historia Jōshitai i Nakano Takeko nie kończy się na polach bitwy. Jej dziedzictwo i odwaga żyją nadal w kulturze i tradycji współczesnej Japonii, inspirując kolejne pokolenia do refleksji nad tym, co oznacza być prawdziwie odważnym i lojalnym. Każdego roku, podczas Aizu Autumn Festival, mieszkańcy Aizuwakamatsu i odwiedzający z całego kraju gromadzą się, aby uczcić pamięć tych niezwykłych kobiet. Festiwal ten nie tylko przypomina o ich poświęceniu, ale również uczy nas, że historia jest żywa i wciąż wpływa na nasze życie, inspirując do podążania drogą odwagi.
Ciekawostką jest, że choć Jōshitai były pierwotnie oddziałem nieoficjalnym, to ich działania wpłynęły na sposób, w jaki postrzegane były kobiety wojowniczki w feudalnej Japonii. Kobiety te nie tylko zmieniły bieg historii swojego regionu, ale również zyskały trwałe miejsce w japońskim folklorze i kolektywnej pamięci. Współczesne rekonstrukcje i przedstawienia ich bohaterskich czynów, jak również liczne dzieła sztuki i literatury poświęcone ich historii, świadczą o ich nieustającej sile inspiracji, która wciąż porusza serca i umysły ludzi na całym świecie.
Sprawdź podobne artykuły:
Co potrafił samuraj - błyskawiczny zabójca, zdyscyplinowany poeta, wytrwały filozof?
未開 ソビエライ
Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia.
Osobiste motto:
"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)
Mike Soray
(aka Michał Sobieraj)
未開 ソビエライ
Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia.
Osobiste motto:
"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)
Mike Soray
(aka Michał Sobieraj)
Napisz do nas...
Ciechanów, Polska
dr.imyon@gmail.com
___________________
inari.smart
Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!