Pradawne lasy „Mononoke Hime” - są na wyspie Yakushima
Pradawny las
Samo oglądanie zdjęć z japońskiej wyspy Yakushima sprawia, że szepczemy do siebie – „to chyba nie możliwe, żeby to było prawdziwe miejsce?". Bezpośredni pobyt tam, to mistyczne przeżycie. Trudno znaleźć na całym globie takie lasy, jakie zachowały się na absolutnie majestatycznej Yakushimie.
To tutaj, w głębokich lasach cedrowych, pokrytych wieczną mgłą i porostami, narodziła się inspiracja dla "Księżczniczki Mononoke" – jednej z najważniejszych animacji Hayao Miyazakiego i Studia Ghibli. Pamiętasz, jak Ashitaka i San przedzierali się przez pierwotny, ciemny las, a otaczające ich drzewa naprawdę zdawały się pamiętać początek świata? Każde ujęcie tutaj jest inspirowane prawdziwym lasem, który nadal jeszcze istnieje w naszych czasach – wyjątkowym, starożytnym lasem wyspy Yakushima.
Jest na Yakushimie drzewo, które zdaje się być strażnikiem czasu – Jōmon Sugi, cedr sięgający tysięcy lat wstecz. To nie tylko drzewo, to żywy świadek historii, który przetrwał niezmieniony, gdy kraje i imperia powstawały i upadały. Stojąc przed Jōmon Sugi, czuje się, jak ziemia pod stopami tętni życiem prastarej natury, jakby szeptała historie dawnych czasów, zaginionych światów i ludzi, którzy kiedyś tutaj żyli. To miejsce nie jest zwyczajnym celem podróży – to brama do świata, gdzie czas płynie inaczej. A może przypomnienie – co, wraz z rozwojem cywilizacji, utraciliśmy przez minione tysiące lat?
Sprawdźmy, jak to możliwe, że takie miejsce, jak Yakushima w ogóle jeszcze istnieje?
Gdzie jest Yakushima?
Gdzie jest Yakushima?
Yakushima to górzysta wyspa położona na południowym krańcu Japonii, należąca do Prefektury Kagoshima. Znajduje się około 135 kilometrów na południe od miasta Kagoshima, na samym południowym końcu archipelagu Ōsumi. Yakushima ma powierzchnię około 504,88 km², a jej krajobraz charakteryzuje się dramatycznymi różnicami wysokości, które sięgają od poziomu morza aż do najwyższego szczytu Miyanouradake, wznoszącego się na 1935 metrów nad poziomem morza. Wyspa otoczona jest przez Ocean Spokojny, co nadaje jej wyjątkowy klimat i unikalne warunki przyrodnicze.
Dostanie się na Yakushimę jest możliwe na kilka sposobów. Najbardziej popularnym środkiem transportu są promy, które regularnie kursują z portu w Kagoshimie do głównych przystani wyspy: Miyanoura i Anbo. Istnieje możliwość wyboru między szybkimi promami, które pokonują trasę w około dwie i pół godziny, a wolniejszymi, ale tańszymi promami samochodowymi, które docierają na wyspę po czterech godzinach. Alternatywnie, na Yakushimę można dostać się samolotem, korzystając z lotów regionalnych, które lądują na lotnisku Yakushima, położonym w centrum wyspy. Bezpośrednie połączenia lotnicze dostępne są m.in. z Kagoshimy, Fukuoki oraz Osaki, a czas lotu wynosi od 40 minut do godziny.
Co znaczy nazwa Yakushimy?
Nazwę "Yakushima" (屋久島) można odczytać ze znaczeń użytych kanji, gdzie 屋 (ya) oznacza "dom" lub "budynek", co może symbolizować solidność i stabilność, a także odnosić się do poczucia schronienia, jakie wyspa zapewnia swoim mieszkańcom i przyjezdnym. Drugi znak, 久 (ku), tłumaczony jest jako "długi czas" lub "wieczność", co nawiązuje do prastarych lasów cedrowych, które od tysiącleci porastają wyspę, oraz do długowieczności, jaką przypisuje się jej naturalnym zasobom. Ostatni znak, 島 (shima), oznacza po prostu "wyspa”.
Możemy zatem rozumieć nazwę "Yakushima" jako "prastarą wyspę – schronienie”.
Jaka jest ta wyspa?
Geografia Yakushimy
Yakushima to wyspa o bardzo zróżnicowanym i pofalowanym ukształtowaniu terenu, który jest jednym z jej najbardziej charakterystycznych elementów. Wyspa ma niemal okrągły kształt, a jej powierzchnia wynosi 505 km². Centralną część Yakushimy zajmują góry, z których najwyższe to Miyanouradake (1935 metrów n.p.m.) i Nagatadake (1886 metrów n.p.m.). Te imponujące szczyty otaczają gęste, pradawne lasy cedrowe, które pokrywają znaczną część wyspy i są domem dla wielu drzew liczących setki, a nawet tysiące lat.
Wyspa słynie również z licznych rzek i wodospadów, które są efektem obfitych opadów – Yakushima jest jednym z najbardziej wilgotnych miejsc w Japonii, gdzie roczna suma opadów wynosi od 4,000 do 10,000 mm. Wśród najbardziej znanych wodospadów wyspy znajdują się Ooko-no-taki i Senpiro-no-taki, oba imponujące pod względem wysokości i otoczenia naturalnego. Klimat Yakushimy jest subtropikalny, z gorącymi, wilgotnymi latami i łagodnymi zimami, co sprzyja bujnej roślinności. Wyspa jest domem dla wielu endemicznych gatunków roślin i zwierząt, w tym cedrów yakusugi, jeleni yakushika i makaków z Yakushimy, które żyją w dziewiczych lasach.
Historia Yakushimy
Historia osadnictwa na Yakushimie sięga czasów prehistorycznych, kiedy to wyspa była zamieszkana już w okresie Jōmon (14 000–300 p.n.e.). Najstarsze ślady obecności człowieka na wyspie są związane z kulturą Jōmon, której wpływy można dostrzec w lokalnych artefaktach i tradycjach. Pierwsze pisemne wzmianki o Yakushimie pochodzą z dokumentów chińskiej dynastii Sui z VI wieku, które opisują ją jako część tzw. "Kraju Liukiu". W dokumentach z tego okresu odnotowano, że ludność zamieszkująca wyspę była mała, ale waleczna, a język mieszkańców był niezrozumiały dla Chińczyków.
W okresie Edo (1603-1868) Yakushima była częścią prowincji Ōsumi i była rządzona przez klan Shimazu z Satsumy. Wyspa służyła jako źródło cennego drewna cedrowego, które było eksploatowane na potrzeby budownictwa w Japonii. Po restauracji Meiji w 1868 roku Yakushima, podobnie jak reszta Japonii, przeszła proces modernizacji, a jej lasy zostały objęte ochroną. W 1993 roku Yakushima została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co podkreśliło jej wyjątkowe znaczenie zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe. Dziś Yakushima jest symbolem dzikiej i pradawnej natury, a jej niezwykła przyroda przyciągają turystów z całego świata.
Co sprawia, że jest tak wyjątkowa?
Yakushima została ukształtowana przez wypiętrzenie się masy granitowej, co odróżnia ją od wielu innych japońskich wysp, które mają pochodzenie wulkaniczne. W efekcie Yakushima składa się głównie z granitu, a brak aktywności wulkanicznej nadaje jej stabilny i trwały charakter. Granitowa podstawa wyspy jest nie tylko świadectwem jej geologicznej przeszłości, ale również wpływa na obecny krajobraz, kształtując strome zbocza, malownicze wąwozy i imponujące szczyty górskie, które dominują nad wyspą. Również, co istotne, ze względu na całkowity brak aktywności wulkanicznej, przez setki i tysiące lat nie było siły, która by niszczyła (niejako „resetowała”) roślinność wyspy. Stąd możemy tu znaleźć tak stare formacje.
Yakushima jest prawdziwym skarbem przyrodniczym, który wyróżnia się swoim unikalnym ekosystemem. Wyspa jest znana z obfitych opadów deszczu, które są nieodłącznym elementem jej środowiska. Mówi się nawet, że na Yakushimie pada "35 dni w miesiącu". Ten nieustanny cykl wodny sprawia, że cała wyspa jest obficie nawadniana, co sprzyja bujnemu rozwojowi roślinności. Wysokie szczyty Yakushimy zatrzymują wilgotne masy powietrza napływające znad ciepłego prądu Kuroshio, co powoduje intensywne opady, które zasilają liczne rzeki i wodospady, a także tworzą warunki idealne dla wzrostu prastarych lasów.
Las cedrowy, który pokrywa znaczną część wyspy, jest domem dla legendarnych cedrów yakusugi, z których najstarsze mają tysiące lat. Flora Yakushimy obejmuje również wiele endemicznych gatunków roślin, które nie występują nigdzie indziej na świecie. Bogactwo wody i specyficzny klimat sprzyjają również różnorodności fauny, w tym unikalnym gatunkom jeleni i makaków. Yakushima, z jej mistycznymi lasami, niezwykłymi drzewami i unikalnym ekosystemem, jest miejscem, które zachwyca swoją naturalną harmonią i stanowi żywy dowód na potęgę natury.
Yakushima – wyspa prastarych lasów cedrowych – przyjrzyjmy się bliżej
Yakushima to wyspa pełna niesamowitych miejsc, które oferują zarówno duchowe, jak i przyrodnicze doświadczenia. Nie da się choćby wymienić wszystkich tych magicznych miejsc, z których wiele nie ma nawet nazwy, ale możemy wskazać te najsławniejsze.
縄文杉 - Jōmon Sugi – Cedr z czasów Jōmon
Jōmon Sugi to najstarsze drzewo w Japonii, którego wiek szacowany jest na 6~7 tysięcy lat (dla jasności, trwa spór wśród naukowców – różni badacze różnie oceniają wiek tego drzewa, a różnice są znaczne: pomiędzy 2,170 lat a 7,200 lat, i wszystko pomiędzy). To potężne drzewo cedrowe, znajdujące się głęboko w górskich lasach Yakushimy, jest symbolem wytrwałości natury. Jego ogromny pień o średnicy 5 metrów i wiek sprawiają, że Jōmon Sugi jest nie tylko botanicznym cudem, ale także obiektem duchowego kultu. Mieszkańcy i turyści traktują je jako święte miejsce, gdzie można poczuć jedność z historią i naturą.
白谷雲水峡 - Jar Shiratani Unsuikyo – „wąwóz białej doliny chmur i wody”
Shiratani Unsuikyo to malowniczy wąwóz, który jest prawdziwym rajem dla miłośników przyrody. Gęste, wiecznie zielone lasy, pokryte mchem głazy i przepływające przez nie krystaliczne strumienie tworzą krajobraz jak z baśni. To właśnie te lasy były inspiracją dla Hayao Miyazakiego podczas tworzenia filmu "Mononoke Hime". Spacerując po wąwozie, można poczuć się, jakby przeniosło się do świata, gdzie czas zatrzymał się wieki temu, a przyroda zachowała swoją pierwotną czystość.
千尋の滝, 大川の滝 - Wodospady Senpiro-no-taki i Ooko-no-taki
Yakushima jest domem dla wielu spektakularnych wodospadów, z których najbardziej znane to Senpiro-no-taki i Ooko-no-taki. Senpiro-no-taki to imponujący wodospad o wysokości 60 metrów, spadający po stromym, granitowym zboczu, otoczony gęstym lasem. Ooko-no-taki, największy wodospad na wyspie, ma wysokość 88 metrów i jest uważany za jeden z najpiękniejszych wodospadów w Japonii. Oba wodospady oferują wspaniałe widoki i są idealnym miejscem na chwilę zadumy nad potęgą natury.
永田いなか浜 Plaża Nagata Inaka-hama
Nagata Inaka-hama to jedna z najpiękniejszych plaż na Yakushimie, znana również jako jedno z najważniejszych lęgowisk żółwi morskich karetta. Co roku, od maja do lipca, żółwie wychodzą na brzeg, aby złożyć jaja w piasku, co czyni tę plażę wyjątkowym miejscem dla miłośników przyrody. Ludzie, którzy byli świadkami tego zjawiska, opisują je, jako absolutnie zapadające w pamięci do końca życia.
平内海中温泉, 湯泊温泉 - Onseny Hirauchi Kaichu oraz Yudomari
Yakushima oferuje również unikalne doświadczenia w gorących źródłach. Te naturalne onseny znajdują się tuż przy brzegu oceanu, co pozwala na relaksującą kąpiel z widokiem na fale rozbijające się o skały. Hirauchi Kaichu Onsen jest szczególnie niezwykłe, ponieważ można z niego korzystać tylko przez kilka godzin dziennie, kiedy odpływ odsłania naturalne baseny (więcej o kulturze onsen przetysz tu: Onsen).
Aktywny wypoczynek
Aktywny wypoczynek
Yakushima to raj dla miłośników aktywnego wypoczynku. Wyspa oferuje wiele szlaków trekkingowych, które prowadzą przez pradawne lasy, wzdłuż rzek i na szczyty gór, takich jak Miyanouradake. Poza trekkingiem, Yakushima jest idealnym miejscem do kajakarstwa, nurkowania i snorkelingu, zwłaszcza w krystalicznych wodach otaczających wyspę. Dla tych, którzy poszukują większych wyzwań, wspinaczka górska po stromych zboczach wyspy zapewnia niesamowite widoki i prawdziwe wyzwanie.
Ten las widzieliśmy na ekranie
Yakushima w "Mononoke Hime"
Yakushima w "Mononoke Hime"
Yakushima była główną inspiracją dla Hayao Miyazakiego w kształtowaniu wizualnej estetyki filmu "Mononoke Hime”. Reżyser, znany ze swojego zamiłowania do przyrody i propagowania jej ochrony, odnalazł w Yakushimie idealne tło dla baśniowego świata pełnego duchów, bogów i pradawnych stworzeń. Lasy jaru Shiratani Unsuikyo, ze swoimi wiecznie zielonymi drzewami, pokrytymi grubymi warstwami mchu, stały się bezpośrednią inspiracją dla lasu, przez który podróżuje Ashitaka.
Wąwóz ten, pełen strumieni, gigantycznych korzeni drzew i tajemniczych mgieł, został wiernie odwzorowany w filmie, oddając mistyczną atmosferę wyspy. Sceny przedstawiające las w "Mononoke Hime" ukazują Yakushimę jako miejsce, gdzie natura jest zarówno piękna, jak i groźna, a jej potęga i starożytność są wszechobecne. Podziwianie natury staje się tutaj przeżyciem mistycznym.
Tekken 8
Yakushima pojawia się także w popularnych seriach takich jak "Tekken", gdzie wyspa jest miejscem pochodzenia bohaterów Jun i Jina Kazama. W mitologii gry, Yakushima jest przedstawiana jako spokojne, odosobnione miejsce, gdzie Jun Kazama wychowywała Jina, z dala od chaosu świata i konfliktów związanych z rodziną Mishima. Wyspa, ze swoją naturalną harmonią i dziką przyrodą, symbolizuje również duchowy spokój, który Jun starała się przekazać Jinowi.
W "Tekken 8" Yakushima pojawia się jako grywalna lokacja, oferując graczom możliwość walki na tle malowniczych krajobrazów wyspy. Scenerie inspirowane Yakushimą obejmują gęste lasy, majestatyczne wodospady i spokojne plaże, które oddają esencję rzeczywistego miejsca. Dzięki temu Yakushima nie tylko zyskuje na znaczeniu fabularnym, ale również staje się istotnym elementem wizualnym i klimatycznym w świecie gry.
Yakushima w innych utworach popkultury
W grze "Metal Gear Solid 3: Snake Eater" lasy Yakushimy służyły jako wzór dla fikcyjnego lasu Dremuchij, w którym rozgrywa się część akcji. Twórcy gry czerpali z bogatej flory wyspy, by stworzyć gęste, nieprzeniknione lasy pełne tajemnic i niebezpieczeństw, które gracz musi pokonać.
Wyjątkowa atmosfera Yakushimy inspirowała również twórców literackich i filmowych. W powieści "number9dream" Davida Mitchella, Yakushima odgrywa ważną rolę jako miejsce pochodzenia głównego bohatera, a jej krajobrazy i mistyczna aura przenikają fabułę. Wyspa pojawia się także w japońskim filmie "Rebirth of Mothra", gdzie jej wieczne lasy i wodospady stanowią idealne tło dla mitologicznych wydarzeń.
W grze "Persona 3", Yakushima odgrywa istotną rolę jako miejsce, które odwiedzają bohaterowie podczas letnich wakacji. Wyspa jest przedstawiona jako spokojne, idylliczne miejsce, pełne naturalnego piękna, które kontrastuje z miejskim środowiskiem, w którym toczy się większość gry. Na Yakushimie drużyna może zrelaksować się i na chwilę zapomnieć o trudach walki z cieniami.
Scenerie na Yakushimie, które pojawiają się w grze, inspirowane są rzeczywistymi krajobrazami wyspy – od gęstych, zielonych lasów po malownicze plaże i kryształowo czyste wody oceanu. Wyspa jest również miejscem, gdzie rozwija się kilka ważnych wątków fabularnych, które pogłębiają relacje między postaciami.
W wielu anime również zobaczymy tę wyspę, dla przykładu - "Erased" (Boku dake ga Inai Machi): W jednej ze scen główny bohater, Satoru, wyjeżdża na Yakushimę, gdzie spędza czas w ustronnym miejscu, z dala od miejskiego zgiełku. Wyspa jest przedstawiona jako spokojne miejsce pełne zieleni i ciszy, co pomaga bohaterowi odnaleźć spokój i zrozumienie w trudnych momentach jego życia. Yakushima w "Erased" symbolizuje ucieczkę od codzienności i możliwość kontemplacji w otoczeniu natury.
Ludzie Yakushimy
Matsuri
Yakushima to nie tylko miejsce o niezwykłej przyrodzie, ale także o bogatej tradycji kulturowej, która przetrwała przez wieki. Jednym z najważniejszych wydarzeń na wyspie jest Yakushima Goshinzan Festival, odbywający się na brzegach rzeki Miyanoura.
Festiwal ten jest silnie związany ze szczególnymi aspektami lokalnej religii, a jego głównym celem jest oddanie czci bogom gór, które od zawsze były uważane za strażników wyspy. Podczas ceremonii uczestnicy są obmywani świętą wodą, co symbolizuje oczyszczenie ciała i ducha, a także modlą się o zdrowie i bezpieczeństwo dla swoich rodzin. W trakcie festiwalu zapalany jest wielki ogień, który ma przyciągnąć bogów gór i oddać im hołd poprzez tradycyjne tańce i rytuały. Ten festiwal nie tylko wzmacnia więź między mieszkańcami, ale także przypomina o ich głębokim związku z naturą i duchami zamieszkującymi wyspę.
Kuchnia i lokalne specjały
Yakushima słynie również z wyjątkowej kuchni, która, tak jak sama wyspa, różni się znacznie od tego, co przyjęło się za standard na reszcie wysp Japonii.
Jednym z najbardziej znanych lokalnych przysmaków jest tobiuo – latająca ryba, która jest łowiona w dużych ilościach w okolicznych wodach. Tobiuo jest podawana na wiele sposobów, od sashimi, przez kara-age (smażona na głębokim oleju), aż po tsuke-age – głęboko smażone paszteciki rybne.
Innym unikalnym produktem Yakushimy jest shōchū, tradycyjny japoński napój alkoholowy, destylowany z różnych składników, takich jak ryż, jęczmień, słodkie ziemniaki czy trzcina cukrowa. Na wyspie można spróbować szczególnie popularnej marki shōchū, zwanej Mitake, która jest dostępna w różnych wariantach, od 25% do 39% alkoholu.
Oprócz ryb i shōchū, Yakushima oferuje także różnorodne owoce cytrusowe, takie jak ponkan i tankan, z których wytwarza się świeże soki, a także lokalną herbatę i piwo, które doskonale komponują się z bogactwem smaku wyspiarskiej kuchni.
Jaka przyszłość?
Yakushima to miejsce, które łączy w sobie niezwykłą przyrodę, głęboką historię i unikalne dziedzictwo kulturowe. Jej mistyczne lasy, prastare drzewa, malownicze wodospady i bogata fauna sprawiają, że wyspa jest jednym z najcenniejszych skarbów naturalnych Japonii. Jednak, jak każde takie miejsce, Yakushima stoi przed wyzwaniami związanymi z presją turystyczną i zmianami środowiskowymi. Coraz większa liczba odwiedzających, choć przynosi korzyści lokalnej gospodarce, jednocześnie stanowi zagrożenie dla delikatnych ekosystemów wyspy, które mogą nie wytrzymać nadmiernej eksploatacji.
W obliczu tych wyzwań, kluczowe jest, aby przyszłość Yakushimy była kształtowana w sposób zrównoważony. Lokalne władze i organizacje zajmujące się ochroną środowiska już podejmują działania mające na celu minimalizację wpływu turystyki na naturalne zasoby wyspy. Wdrażane są programy edukacyjne, które mają na celu zwiększenie świadomości wśród turystów i mieszkańców na temat konieczności ochrony tego unikalnego środowiska. W przyszłości istotne będzie również monitorowanie skutków zmian klimatycznych, które mogą wpłynąć na florę, faunę i gospodarkę wodną wyspy.
Jednym z konkretnych działań, które mogą zostać podjęte, jest wprowadzenie bardziej zaawansowanych technologii monitorujących stan środowiska naturalnego oraz rozwój inicjatyw związanych z zalesianiem i ochroną istniejących lasów cedrowych. Lokalne społeczności, które od wieków żyją w harmonii z naturą, mogą odgrywać kluczową rolę w tych działaniach, dzieląc się swoją wiedzą i tradycjami z zakresu zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi.
Jeśli te kroki zostaną podjęte z odpowiednią determinacją, Yakushima może stać się modelem dla innych regionów, które również borykają się z wyzwaniami związanymi z ochroną środowiska. Jednak bez zdecydowanych działań istnieje ryzyko, że wyspa może utracić część swojego wyjątkowego charakteru, co miałoby nieodwracalne skutki nie tylko dla jej mieszkańców, ale i dla całej ludzkości – jest na świecie coraz mniej takich miejsc, jak wyspa Yakushima.
未開 ソビエライ
Mike Soray
(Michał Sobieraj)
未開 ソビエライ
Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)
Osobiste motto:
"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)
Mike Soray
(aka Michał Sobieraj)
Napisz do nas...
Ciechanów, Polska
dr.imyon@gmail.com
___________________
inari.smart
Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!