Wierny pomagier samurajów

Shiba Inu to prawdziwy żywioł w psiej skórze – mały, niezależny i pełen charakteru, jakby miał w sobie coś z dawnych duchów japońskich wojowników. Ten uroczy, ale stanowczy czworonóg potrafi zdobyć serce człowieka w mgnieniu oka. Nie ma jednak co liczyć na to, że kiedykolwiek całkowicie podporządkuje się woli swego pana lub pani. To rasa psa, który pamięta starożytne japońskie lasy, przetrwał wielkie samurajskie bitwy i był świadkiem stuleci historii Japonii, by dziś dumnie krocząc po miejskich ulicach, nosić w sobie dziedzictwo samurajów.

Jego historia zaczyna się ponad 9,000 lat temu, kiedy to pierwsi osadnicy na japońskich wyspach w okresie Jōmon zabrali ze sobą przodków Shiby, by pomagały im w polowaniach na małą zwierzynę. Ten niewielki pies, zwinny jak strzała, idealnie nadawał się do tropienia zwierząt w gęstych zaroślach. A jednak nie jest to tylko zwykły myśliwy – Shiba Inu to rasa, która od starożytności była świadkiem powstawania kultury Japonii, towarzysząc jej mieszkańcom w trudnych warunkach górskich regionów. Wyobraź sobie, że te same psy, które widujemy na dzisiejszych spacerach w parkach, kiedyś biegały po lasach Japonii Heian na polowaniach wraz z Fujiwarami. Pies ten bowiem towarzyszył w życiu średniowiecznej arystokracji a później samurajom. Był ulubionym kompanem podczas polowań, nawet towarzyszył wojskom w czasie przemarszów, by pomóc zdobywać żywność w lasach, które przemierzała armia.

Współczesny świat oszalał na punkcie Shiba Inu – od memów internetowych po gwiazdy mediów społecznościowych, te psy zyskały ogromną popularność. Jednak niewielu zdaje sobie sprawę, że za tą uroczą, lisowatą buzią kryje się starożytna historia, pełna przygód, wyzwań i niezwykłych więzi z kulturą Japonii. W tym artykule zaproszę Cię na fascynującą podróż przez historię Shiba Inu, od pradawnych lasów po współczesną popkulturę. Poznajmy zatem tego niesamowitego, najlepszego przyjaciela samuraja.

Poznajmy głównego bohatera – Shiba Inu

Shiba Inu to mały lisek świata psów – zwinny, pełen energii i uroku, który potrafi skradać serca w mgnieniu oka. Gdy spojrzysz na Shibę, możesz mieć wrażenie, że to lis, który z jakiegoś powodu postanowił zostać psem i dołączyć do Twojej rodziny. A jednak to nie tylko wygląd jest charakterystyczny – każdy Shiba Inu ma w sobie coś, co wyróżnia go na tle innych ras.

Imię: przyczajony (za krzakiem)

Nazwa Shiba Inu kryje w sobie zarówno historię, jak i symbolikę, które sięgają dawnych wieków. Kanji, Shiba Inu to 柴犬: połączenie dwóch słów: "Shiba" (柴) i "Inu" (犬). "Shiba" dosłownie oznacza "krzew" lub "zarośla", co nawiązuje do gęstych lasów, w których te psy były wykorzystywane do polowania na małą zwierzynę. Skradając się „chowały” się w krzakach – stąd nazwa. Istnieje jednak inna teoria, według której "Shiba" może oznaczać "mały" (mały jak krzak), co pasuje do kompaktowych rozmiarów tego psa. Natomiast "Inu" to po prostu "pies" w języku japońskim.

Nazwa Shiba Inu zaczęła być powszechnie używana w okresie Meiji, kiedy to Japończycy zaczęli interesować się ochroną rodzimych ras psów w obliczu napływu zachodnich ras. Wcześniej Shiba Inu była znana pod różnymi nazwami w zależności od regionu, w którym występowała. Dopiero w latach 30. XX wieku, dzięki staraniom miłośników tej rasy, nazwa "Shiba Inu" została ujednolicona i przyjęta oficjalnie.

Rozmiar i budowa: kompaktowy, ale silny

Shiba Inu to piesek, który doskonale łączy w sobie kompaktowość z siłą. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się mały (średnio 33-41 cm wysokości), to jest niesamowicie dobrze zbudowany. Jego muskularna sylwetka i solidna budowa sprawiają, że jest zdolny do różnych wyczynów – od biegania po górskich ścieżkach po tropienie zwierząt w gęstych zaroślach. Shiba porusza się z gracją, jako urodzony łowca. Mimo że waży zaledwie 8-13 kg, niech to nas nie zmyli – to prawdziwy "mały wojownik".

Sierść i umaszczenie: Pancerz lisiego wojownika

Sierść Shiba Inu to prawdziwy cud natury. Jest podwójna – co oznacza, że składa się z dwóch warstw: miękkiego, puszystego podszerstka oraz twardych, prostych włosów ochronnych. Te ostatnie stanowią barierę przed deszczem i śniegiem, dzięki czemu Shiba Inu jest przygotowany na wszelkie warunki atmosferyczne, a nawet najgorsza pogoda nie jest w stanie zepsuć mu fryzury. Najczęściej spotykane kolory to czerwony (znany jako "aka"), sezamowy (połączenie czerwieni i czerni) oraz czarny podpalany. I tu ciekawostka – chociaż Shiba Inu w kolorze kremowym (białym) również występuje, nie jest on uznawany przez japońskie kluby kynologiczne (na białym tle wyznacznik rasy – urajiro - jest niewidoczny).

Jaki jest Shiba Inu?

A co to za tajemnicze „urajiro” (裏白 – dosł. „wewnętrzna strona biała”)? To nic innego jak białawe wzory, które muszą pojawić się na pysku, klatce piersiowej, brzuchu, spodzie ogona i wewnętrznej stronie nóg, żeby pies mógł być uznany za Shiba Inu. Te białe akcenty nadają Shiba Inu dodatkowego uroku i sprawiają, że każdy pies wygląda jakby nosił swoje wyjątkowe "bojowe wzory". Do tego dochodzą charakterystyczne trójkątne, stojące uszy, które zawsze są czujne i gotowe na każdy szelest, oraz zawinięty ogon, który dumnie opiera się na grzbiecie, niczym znak dumy i pewności siebie.

Pies w lisiej skórze

Porównania Shiba Inu do lisa nie są przypadkowe – jeśli kiedykolwiek widziałeś/aś czerwonego Shibę, wiesz, że trudno się oprzeć temu skojarzeniu. Te same smukłe linie, inteligentne spojrzenie, a do tego niesamowita zwinność. Shiba Inu potrafi skradać się jak lis, być pełen tajemniczego uroku.

Charakterek

Shiba Inu to pies o wyjątkowym charakterze, który łączy w sobie niezależność z odwagą. Jest to rasa, która doskonale wie, czego chce, i nie boi się tego pokazać. Samodzielność to jedna z jego kluczowych cech – Shiba Inu często działa na własnych zasadach i potrafi być uparty, co nie zawsze ułatwia wychowanie. Jednak to właśnie ta pewność siebie sprawia, że jest tak pociesznym towarzyszem. Shiba Inu nie potrzebuje ciągłej aprobaty i uwagi, lubi podejmować decyzje samodzielnie, co czasami przypomina bardziej kota niż psa. To pies, który ceni swoją przestrzeń, ale kiedy już się przywiąże, jego lojalność jest niezachwiana.

Inteligencja i silny instynkt łowiecki Shiby wynikają z jego historycznej roli jako psa myśliwskiego. Przez stulecia te psy były wykorzystywane do polowania na małą zwierzynę, co wykształciło w nich zdolność do samodzielnego działania i błyskawicznej reakcji na otoczenie. Shiba Inu to rasa, która myśli szybko i działa szybko, co w połączeniu z jej niezależnością może stanowić wyzwanie w szkoleniu. Z tego powodu Shiba Inu potrzebuje właściciela, który będzie cierpliwy i konsekwentny, ale jednocześnie potrafi uszanować autonomię tego wyjątkowego psa.

Lojalność Shiba Inu wobec właściciela jest równie silna, jak jego nieufność wobec obcych. Ten pies przywiązuje się do swojej rodziny z całego serca, ale zachowuje dystans wobec osób spoza najbliższego kręgu. Shiba Inu nie jest typem psa, który będzie witał każdego przybysza z entuzjazmem – wręcz przeciwnie, jest czujny i ostrożny w kontaktach z nowymi ludźmi. Ta cecha sprawia, że Shiba Inu to doskonały stróż, który z jednej strony będzie oddanym towarzyszem, a z drugiej – zawsze zachowa dystans wobec nieznajomych.

Podróż do czasów Jōmon

Kiedy się pojawiły?

Teraz cofnijmy się w czasie - do epoki Jōmon, której początki sięgają około 14 000 lat p.n.e. Wyspy japońskie były wówczas dzikie i górzyste, a ich mieszkańcy – Jōmon-jin – byli ludem myśliwych-zbieraczy, którzy osiedlali się w małych społecznościach. Żyli w harmonii z naturą, korzystając z zasobów lasów i rzek. To właśnie w tym czasie na scenę wkroczyły pierwsze psy, przodkowie współczesnej Shiba Inu. Psy te były nie tylko towarzyszami człowieka, ale też niezastąpionymi partnerami w polowaniach.

Odkrycia archeologiczne, w tym szczątki psów znalezione w różnych miejscach Japonii, wskazują, że przodkowie Shiba Inu żyli już w 7000 r. p.n.e.. Psy te były nieduże, zwinne i doskonale przystosowane do surowego, górzystego terenu Japonii. Współpracowały z ludźmi podczas polowań na małą zwierzynę, taką jak ptaki czy króliki, w gęstych zaroślach i lasach. Nie tylko były szybkie i zwinne, ale także miały wyjątkowy instynkt łowiecki.

Te starożytne psy, które można uważać za przodków dzisiejszych Shiba Inu, były cennymi towarzyszami – nie tylko pomagały w zdobywaniu pożywienia, ale także pełniły funkcję strażników, chroniąc osady przed dzikimi zwierzętami. Ich adaptacyjność i wytrzymałość pozwoliły im przetrwać stulecia, nawet gdy Japonia zaczęła się zmieniać.

Shiba Inu w życiu arystokratów epoki Heian (794–1185)

W epoce Heian (794–1185), Japonia przechodziła intensywny rozwój kulturowy i polityczny. Był to czas, kiedy arystokraci dworu cesarskiego oraz wschodząca klasa wojowników, która z czasem przekształciła się w samurajów, odgrywali kluczową rolę w kształtowaniu japońskiej tradycji. W tym okresie polowania były nie tylko rozrywką, ale także jednym z istotnych elementów codziennego życia elity. Psy, a dokładniej właśnie Shiba Inu, były niezbędnymi towarzyszami tej aktywności.

Shiba Inu, ze względu na swoje niewielkie rozmiary i niezwykłą zwinność, były idealne do polowań na małą zwierzynę, taką jak ptaki czy króliki. Polowania z psami były częścią ceremonii dworskich i rozrywek arystokracji. Psy były używane do tropienia i wyłapywania zwierzyny, a dzięki swojej inteligencji i niezależności Shiba Inu zyskały uznanie jako doskonali myśliwi.

Polowania w epoce Heian były często organizowane jako wielkie wydarzenia społeczne, które miały na celu nie tylko dostarczenie rozrywki, ale także umożliwienie arystokracji ćwiczeń fizycznych oraz zacieśnianie więzi z kompanami. Shiba Inu, przez swoją wytrzymałość, szybkość i zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji w trudnym terenie, była idealnym towarzyszem podczas tych wypraw. Dokumenty takie jak "Konjaku Monogatari" – zbiór opowieści z tamtego okresu – zawierają wzmianki o polowaniach z psami Shiba Inu, które tropiły i zaganiały zwierzynę w pułapki.

Jednym z bardziej znanych arystokratów epoki Heian, który był zapalonym myśliwym, był Fujiwara no Michinaga (966–1028), jeden z najbardziej wpływowych polityków tamtego okresu. Organizował on liczne polowania, w których uczestniczyli jego towarzysze i członkowie dworu. Psy myśliwskie  Shiba Inu, były nieodłączną częścią takich wypraw, pomagając w tropieniu zwierzyny i pokazując swoją niezwykłą zwinność oraz wytrzymałość.

Więź z samurajami

Teraz zajrzyjmy do czasów średniowiecznej Japonii, kiedy samurajowie stanowili elitę społeczeństwa, a ich życie było ściśle związane z zasadami honoru i podległości (później nazwanymi Bushido – drogą wojownika). Choć na pierwszy rzut oka może się wydawać, że Shiba Inu – mały, energiczny piesek – nie ma wiele wspólnego z potężnymi wojownikami, w rzeczywistości te dwa byty są ze sobą ściśle powiązane. Shiba Inu, od wieków obecny w Japonii, nosi nawet w sobie wartości, które samurajowie cenili.

Chociaż Shiba Inu nie walczyły u boku samurajów na polu bitwy, ich rola była ważna. Shiba Inu były cenionymi towarzyszami podczas polowań, co w kulturze samurajów miało ogromne znaczenie. Polowania nie były jedynie sposobem na zdobycie pożywienia – stanowiły także formę treningu i medytacji, które miały na celu wzmocnienie ciała i ducha samuraja. Shiba Inu, jako nieustraszony myśliwy, doskonale wpisywał się w ten rytuał, będąc partnerem w polowaniu na małą zwierzynę w górzystych, gęsto zalesionych terenach Japonii. Jego zwinność, szybkość i niezależność doskonale uzupełniały dyscyplinę samurajów.

W kulturze japońskiej, Shiba Inu uosabiało wartości związane z honorem, determinacją i lojalnością, czyli te same, które charakteryzowały samurajów (choć z pewnością niezależność ducha Shiba Inu nie była już tak zgodna z ideałem samurajskiej podległości – posłuszeństwa). Znane są częste przypadki też, gdy psy te towarzyszyły maszerującym armiom samurajów i ashigaru, aby pomóc w zdobywaniu żywności z lasu.

Okres Edo (1603–1868)

Okres Edo (1603–1868) był czasem stabilizacji politycznej, społecznej i gospodarczej Japonii pod rządami szogunatu Tokugawa. W tym czasie Japonia pozostawała w izolacji od reszty świata, co miało ogromny wpływ na różne aspekty życia w kraju, w tym na rozwój lokalnych ras psów, takich jak Shiba Inu. Izolacja polityczna i geograficzna, znana jako sakoku, zahamowała wpływ obcych ras na rodzimą faunę.

Podczas gdy większość ras psów w Europie i innych częściach świata była krzyżowana i modyfikowana przez wpływy zagraniczne, w Japonii, izolacja w okresie Edo pozwoliła Shiba Inu zachować swoje pierwotne cechy. Geograficzna izolacja regionów górskich Japonii sprzyjała utrzymaniu lokalnych populacji psów w niemal niezmienionej formie przez setki lat.

Wiele górzystych regionów Japonii, takich jak Nagano, Gifu czy Shimane, było odciętych od głównych ośrodków miejskich, co oznaczało, że hodowle Shiba Inu rozwijały się w odosobnieniu, dostosowując się do lokalnych warunków środowiskowych. Brak kontaktu z innymi rasami psów oznaczał, że Shiba Inu mogły przez długi czas zachować swoją pierwotną funkcję myśliwską i charakterystyczne cechy fizyczne.

Shiba Inu odgrywały istotną rolę w codziennym życiu wiejskich społeczności, szczególnie na terenach górskich, gdzie życie było ciężkie i jeszcze bardziej niż w miastach uzależnione od naturalnych zasobów. W wielu regionach wiejskich, zwłaszcza w prowincjach takich jak Nagano, Shiba Inu była niezastąpionym partnerem myśliwych, pomagając w polowaniu na drobną zwierzynę, taką jak króliki, bażanty czy dzikie ptaki. Mała, ale muskularna budowa ciała umożliwiała jej poruszanie się szybko i zręcznie w gęstych lasach i wzniesieniach, co czyniło ją idealnym psem na trudny teren, typowy dla Japonii.

W okresie Edo rolnicy często trzymali Shiba Inu nie tylko jako psy myśliwskie, ale także jako stróżów w swoich gospodarstwach. Psy te były wykorzystywane do pilnowania domostw i zagród, ostrzegając przed nieproszonymi gośćmi, zarówno ludźmi, jak i dzikimi zwierzętami. Dzięki swojej czujności i odwadze, jak również nieufności do obcych przy jednoczesnej lojalności wobec swojego pana, Shiba Inu stały się nie tylko narzędziem w polowaniach, ale także symbolem wierności i ochrony w wiejskich społecznościach.

Okres Meiji i II Wojna Światowa: zagrożenie wyginięciem

Niestety, w XIX wieku, w okresie Meiji (1868-1912), Japonia otworzyła się na wpływy Zachodu, co miało wpływ także na rodzime rasy psów. Wraz z napływem zachodnich ras, Shiba Inu była coraz częściej krzyżowana z psami z Europy, co doprowadziło do spadku liczby czystych rasowo Shiba. Sytuacja stała się krytyczna podczas II wojny światowej, kiedy brak pożywienia i epidemia nosówki niemal doprowadziły do wyginięcia tej rasy. Psy Shiba Inu, podobnie jak ludzie oraz inne zwierzęta, cierpiały z powodu głodu i trudnych warunków wojennych.

Po wojnie podjęto intensywne wysiłki, aby ocalić Shiba Inu. Hodowcy w Japonii rozpoczęli program ochrony rasy, starając się przywrócić jej pierwotne cechy, wykorzystując trzy główne odmiany: Shinshu Shiba z regionu Nagano, Mino Shiba z Gifu oraz San’in Shiba z rejonów Shimane i Tottori. Dzięki zaangażowaniu hodowców i obrońców udało się ocalić tę wyjątkową rasę psa przed całkowitym wyginięciem.

Shiba Inu jako pomnik przyrody: Narodowy skarb Japonii

W uznaniu dla swojego historycznego znaczenia i wyjątkowych cech, Shiba Inu została w 1936 roku oficjalnie uznana za narodowy pomnik przyrody* w Japonii, dzięki ustawie o ochronie dóbr kultury. To wyróżnienie podkreśla znaczenie tej rasy dla japońskiego dziedzictwa i kultury. Shiba Inu, pomimo bliskiego wyginięcia, przetrwał dzięki wysiłkom japońskich hodowców, stając się jednym z symboli narodowych kraju i żywą legendą, której korzenie sięgają tysięcy lat.

* Narodowy pomnik przyrody (天然記念物, tennen kinenbutsu) to specjalny status przyznawany nie tylko obiektom przyrody nieożywionej, ale także wyjątkowym gatunkom roślin, zwierząt i ekosystemom w Japonii.

Współczesne gwiazdy z Nico Nico i YT

Shiba Inu, poza swoją długą i bogatą historią, zyskała w ostatnich latach zupełnie nową sławę – reprezentanci tej pociesznej rasy psa stali się prawdziwymi gwiazdami Internetu i popkultury. W erze mediów społecznościowych, memów i virali, Shiba Inu odnalazła swoje miejsce jako jedna z ikon Internetu, szczególnie na platformach takich jak Nico Nico Douga, YouTube czy Instagram. Oto kilka najbardziej znanych Shiba Inu, które zdobyły serca fanów na całym świecie.

#1. Kabosu – „Doge”

Prawdopodobnie najsławniejszym Shiba Inu na świecie jest Kabosu (かぼす – imię od małego, kwaśnego owocu w Japonii) - pies, który stał się twarzą jednego z najbardziej rozpoznawalnych memów internetowych, znanego jako Doge. Kabosu, adoptowana przez japońską blogerkę Atsuko Sato, pojawiła się w serii zdjęć na jej blogu w 2010 roku.

Jej wyrazisty, „zdezorientowany” wyraz pyska szybko stał się viralem, a mem z napisem w stylu „such wow, much amaze” podbił Internet. Doge stał się nie tylko symbolem internetowego humoru, ale także inspiracją dla kryptowaluty Dogecoin (technicznie trochę podobnym do Bitcoina), co uczyniło Kabosu jedną z najbardziej rozpoznawalnych twarzy w cyberprzestrzeni. Kilka lat później, w 2020 powstała druga kryptowaluta – Shiba Inu, która miała być „dogecoin killerem” (choć była to zupełnie inna kryptowaluta – token ERC-20 oparty na blockchainie Ethereum).

#2. Maru – gwiazda Instagramu

Maru (マル) to kolejna supergwiazda w świecie Shiba Inu, która zyskała ogromną popularność na platformach takich jak Instagram i YouTube. Ten uroczy pies z Japonii jest znany z szerokiego „uśmiechu” i pogodnego usposobienia.

Maru ma miliony fanów na całym świecie, którzy śledzą jego codzienne przygody. Jego właścicielka regularnie zamieszcza zdjęcia i filmy, na których Maru bawi się, spaceruje po japońskich miastach czy pozuje do zdjęć z charakterystycznym „zacieszem”. Maru jest uosobieniem radości i spokoju, tym zdobył popularność.

#3. Shibao – popularny na Nico Nico Douga

Shibao to jeden z najbardziej rozpoznawalnych Shiba Inu na japońskiej platformie Nico Nico Douga. Jego filmy pokazują codzienne życie, pełne typowych dla Shiba Inu psot i figlarnych zachowań. Shibao zdobył serca widzów swoją zwinnością, odrobiną nieposłuszeństwa i absolutnym urokiem, który odzwierciedla esencję charakteru tej rasy. Widzowie na całym świecie oglądają jego wybryki, a komentarze na żywo podczas transmisji pełne są pochwał dla jego inteligencji i sprytu.

4. Cheems – symbol pandemii

Cheems to inny Shiba Inu, który zyskał ogromną popularność w Internecie, szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Pies ten stał się bohaterem memów przedstawiających jego twarz z humorystycznymi komentarzami, często pisanymi z błędami, co stwarzało możliwości do żartów językowych.

Memy z Cheemsem były często używane do przedstawiania codziennych problemów i humorystycznych sytuacji, zyskując popularność na platformach takich jak Reddit i Twitter. Cheems stał się prawdziwą ikoną internetowego humoru, a jego wizerunek pojawiał się w setkach przeróbek i interpretacji.

Zakończenie

Shiba Inu to nie tylko pies o urzekającym wyglądzie i imponującym dziedzictwie, ale również symbol japońskiego ducha i historii. Od starożytnych czasów, gdy towarzyszył ludom epoki Jōmon w ich polowaniach, aż po lata współczesne, kiedy zyskał status internetowej gwiazdy, ten mały, energiczny czworonóg cały czas nas bawi i nam pomoga.

Współczesna popularność Shiba Inu nie wynika tylko z jego uroku czy zwinności, ale także częściowo z niezwykłej historii. Dziś, niezależnie od tego, czy spotykamy Shiba Inu w parkach miejskich, czy oglądamy go na ekranach naszych komputerów i telefonów, możemy być pewni, że za jego lisowatą twarzą kryje się prawdziwy duch przeszłości, pełen japońskiej tradycji i dumy.

Sprawdź podobne artykuły:

Miauczące królestwo Tashirojima - wyspa, gdzie rządzą koty

Kocie demony zemsty w japońskich legendach: mroczny Bakeneko

Ile japońskości naprawdę zniesiesz? Przetestuj swoje zdrowie psychiczne na Nico Nico Douga

Japońskie Kitsune – demoniczne i święte lisy manipulujące życiem nieświadomych ludzi

Zając - cwaniak, który ubijał mochi na Księżycu: czym się różni symbolika zająca w Japonii od tej wielkanocnej?

    未開    ソビエライ

  Mike Soray

   (Michał Sobieraj)

未開    ソビエライ

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii, a także praktyk zen i mono no aware. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia. Autor książki "Silne kobiety Japonii" (>>zobacz)

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

Mike Soray

(aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!